Christus: leeuw en lam

31 augustus 2014

Omdat Jezus, de leeuw uit Juda, zich liet slachten als een lam mag Hij de wereldgeschiedenis uitrollen. Omdat dit lam regeert als een leeuw zal Hij alles tot een goed einde brengen.

Lezen: Openbaring 5

Tekst: Openbaring 5:5-6

In de verzen die we net gelezen hebben wordt Jezus vergeleken met een leeuw en met een lam. De apostel Johannes krijgt te horen: ‘De leeuw uit de stam Juda mag de boekrol gaan openen.’ Maar wat hij vervolgens ziet is een lam.

 

Nu zijn dat twee dieren die nogal van elkaar verschillen. Die op heel veel punten elkaars tegenovergestelde zijn. Kijk maar eens goed naar de foto’s. Een lam (we zeggen ook wel lammetje, we zeggen eigenlijk nooit leeuwtje) is vreselijk aaibaar. Je zou dit lammetje zo op schoot willen nemen en eens lekker door dat vachtje kroelen. En kijk eens naar die oogjes, zo weerloos. En dan dat ene oortje omhoog, het andere omlaag, schattig gewoon en lief. Zo’n lammetje in de tuin om mee te spelen zou best leuk zijn.

 

Maar dan die leeuw: één brok ongetemde woestheid. Zie je die prachtige wilde manen? Zijn blik nagelt je aan de grond. Zijn klauwen verscheuren. Als hij brult lopen de rillingen je over de rug. En dan heb ik nog een heel aardig plaatje van een leeuw opgezocht. Er waren ook plaatjes van leeuwen met hun prooi tussen hun tanden. Een leeuw is een roofdier. Koning van de dieren wordt hij ook wel genoemd. Hij hoeft voor niemand bang te zijn en dat straalt hij ook uit. Het viel mij bij de voorbereiding van deze preek op hoe groot leeuwen eigenlijk zijn. Een volwassen mannetjesleeuw heeft een schouderhoogte van 100-128cm. Met opgeheven kop is hij al gauw even groot als ik, en dan staat hij gewoon nog op zijn vier poten. Zijn kop-romplengte is 172-250cm. Zijn gewicht 150-280 kg. Een leeuw is een enorm dier, sterk en machtig en onaanraakbaar.

 

Wat is sterk en wat is zwak?

Wat spreekt jou eigenlijk aan? Hou je meer van het lam of van de leeuw? Ben je van het woeste, het ongetemde, of van het lieve, het aaibare? En in jezelf, ben jij onaanraakbaar? Vind je dat prettig? Dat mensen je zien als sterk, als iemand om rekening mee te houden? Volgens mij vindt niemand het leuk wanneer er met hem of haar gespeeld wordt. Gesold. Niemand vindt het leuk wanneer anderen je schattig vinden. Toch kan een houding van onaanraakbaarheid een teken van zwakte zijn, en een kwetsbare opstelling een teken van kracht. Juist in relaties werkt het vaak niet om sterk te zijn. Geweld, dwang, het overtuigt niet. Liefde wel. Liefde die zichzelf kwetsbaar geeft. Alleen met die liefde heeft een relatie toekomst.

 

Maar hoe doe je dat? Ik geloof dat velen van ons willen leven vanuit liefde, vanuit zelfopoffering. We nemen ons voor de minste te willen zijn. Tegelijk vinden we dat vreselijk moeilijk, lukt het ons vaak niet. Die zelfopofferende liefde -die de sleutel is tot goede relaties, tot echte, diepe, duurzame verbondenheid- die liefde heb je niet in je. En wat er in je zit aan liefde is te zwak, te wispelturig, is soms zomaar weer op jezelf gericht. Die zelfopofferende liefde heeft de wereld ook nodig. Maar wat je ziet is dat mensen zich sterk maken, hun macht tonen om daarmee de ander te onderwerpen. Op die manier wordt de wereld geen betere plaats. Geweld en dwang brengt de wereld nooit tot een goed einde. Alleen zelfopofferende liefde brengt de wereld tot een goed einde. Maar hoe doe je dat? En als geen mens dat in zich heeft, hoe komt het dan ooit goed met de wereld?

 

Openbaring 5 laat zien dat Jezus deze liefde heeft betoond. Want Hij is de leeuw die zichzelf opofferde als een lam.

 

Hoe de leeuw zich liet ‘scheren’ als een lam

Ik denk dat Johannes nogal verbaasd was toen hij een lam voor de troon zag staan. Hij kreeg te horen: ‘De leeuw uit de stam Juda mag de boekrol gaan openen’, maar wat hij vervolgens krijgt te zien is een lam. Waarom? Het gaat hier niet zozeer over wie Jezus is of hoe Hij is. Het gaat er hier in Openbaring 5 niet om dat Jezus de eigenschappen van een leeuw en van een lam heeft en die in zich verenigt. Het gaat in dit beeld over de manier waarop Jezus overwonnen heeft. Die manier waarop Jezus overwonnen heeft is belangrijk. Jezus vocht met de satan. Inzet: de mensheid en de aarde. Jezus vocht voor de schepping van God. En Hij heeft gewonnen. Maar in zijn strijd met satan beantwoordde Jezus geweld niet met geweld. Het machtsvertoon van satan sloeg Jezus niet terug met zijn machtsvertoon. Terwijl Jezus een leeuw is. De leeuw uit de stam Juda. Die naam gaat terug op Genesis 49. Daar zegent vader Jakob zijn zonen en over Juda zegt hij dan: ‘Sterk als een jonge leeuw ben jij, je verovert je prooi, mijn zoon, en keert naar je leger terug. Juda gaat liggen als een leeuw, vol majesteit vlijt hij zich neer – wie zou hem durven wekken? In Juda’s handen zal de scepter blijven, tussen zijn voeten de heersersstaf, totdat hij komt die er recht op heeft, die alle volken zullen dienen’ (Genesis 49:9-10). Jezus is deze leeuw: sterk en machtig, vol van majesteit, vol van woeste kracht, Hij hoeft voor niemand bang te zijn want Hij is de sterkste.

 

    Een lam scheer je, een leeuw niet

Maar deze leeuw liet zich behandelen als een lam. Als dat lieve lammetje met die grote ogen. Hij liet zich behandelen als een lammetje dat vraagt om handen die hem liefhebben en koesteren, maar dat weerloos is in de handen van mensen die hem kwaad willen doen. Denk je dat eens in, een leeuw die zich laat scheren. Een lam scheer je, een leeuw niet. Een lam vang je en neem je in de houdgreep en scheer je. Maar wie dat bij een leeuw probeert wordt met een machtige dreun van zijn klauw doodgeslagen. Jezus, de leeuw, vol van majesteit, vol van woeste kracht, liet zich scheren door satan. Jezus liet het mes door zijn goddelijke pracht halen, door zijn koninklijke waardigheid, door zijn hals, in die felle ruk van satan die dacht daarmee gewonnen te hebben.

 

Het is als met Aslan op de stenen tafel in het land Narnia. Misschien heb je de film gezien of het boek gelezen. De leeuw Aslan, schepper en koning van het land Narnia, laat zich kaal scheren en vervolgens uitlachen omdat er van hem niet meer over is gebleven dan een doodgewone kat. Hij offert zich op. De leeuw laat zich vastbinden, laat zich scheren en uiteindelijk doden zonder een poot op te tillen. De sterkere verzet zich niet tegen wat het zwakkere hem aandoet. Zo liet Jezus zich doden aan het kruis. Het moet een raar gezicht zijn geweest als je er met de ogen van de hemel naar had kunnen kijken: zo’n grote forse leeuw en daarnaast een man met een mes die dat mes rustig in de hals van de leeuw zet. Zie je de krantenkop voor je: roofdier laat zich van het leven beroven. Mensen hingen Hem aan het kruis door wie de wereld geschapen was. Jezus liet het met zich gebeuren. Volkomen vrijwillig. De leeuw liet zich behandelen als een lam. De profeet Jesaja had hier al over geprofeteerd: ‘Hij werd mishandeld, maar verzette zich niet en deed zijn mond niet open. Als een schaap dat naar de slacht wordt geleid, als een ooi die stil is bij haar scheerders deed hij zijn mond niet open’ (Jesaja 53:7). In Handelingen 8 vertelt Filippus aan de Ethiopiër in zijn wagen dat dit over Jezus gaat. Hij is dat lam.

 

    Alleen door liefdevolle zelfopoffering komt deze wereld tot een goed einde

Vanwege deze zelfopofferende liefde mag de Zoon van God de geschiedenis verder uitrollen. De boekrol bevat ‘datgene wat nog gebeuren moet’ (Openbaring 4:1). Het gaat over de tijd tot aan de wederkomst. Het gaat over de uitvoer van Gods plan met deze wereld. Zijn plan om de vrede terug te brengen op aarde, vrede met Hem en tussen de mensen onderling. Alleen door liefdevolle zelfopoffering gaat dat lukken. Alleen door liefdevolle zelfopoffering komt deze wereld tot een goed einde. ‘Niet door kracht, niet door geweld, maar door mijn Geest’, had God al gezegd via zijn profeet Zacharia (Zacharia 4:6). Geweld en dwang verbinden niet. Liefde vormt relaties. Omdat Jezus deze liefde heeft betoond mag Hij de boekrol in ontvangst nemen en de wereldgeschiedenis gaan uitrollen.

 

En Openbaring 5 laat zien dat in de hemel God en Jezus om deze liefde uitbundig worden geprezen in een lof- en danklied, in eerbetoon en gebed, in eindeloze aanbidding.

 

Hoe het lam regeert als een leeuw

Maar hoe is dat op aarde? Wij loven God, wij danken God, wij aanbidden Hem en ook Jezus die aan het kruis de macht van satan gebroken heeft. Maar hoe zit het met die goede afloop? Wie verder leest in het boek Openbaring ontdekt dat Jezus consequent het lam wordt genoemd, geen één keer meer leeuw. Kan dit lam, toonbeeld van zwakheid, op het eind de duivelse macht van satan wel verslaan? Zal de gevende liefde het echt winnen van de blinde haat? Komt het wel goed met deze wereld wanneer de troon in handen is van een lam?

 

    Het lam is geen lieverdje

Maar vergis je niet, dit lam regeert als een leeuw. Dat garandeert de goede afloop voor de gelovigen en deze wereld. Dit lam is geen lieverdje. Luister maar eens naar Openbaring 6:16. Daar hoor je de wereldbewoners op de jongste dag tegen de bergen en rotsen roepen : ‘Val op ons neer! Verberg ons voor het oog van hem die op de troon zit en voor de toorn van het lam!’ Dit lam kan woedend worden. En in hoofdstuk 14:10 gaat het over de mens die zichzelf blijft aanbidden in plaats van God, en dan staat er: ‘hij zal de wijn van Gods woede moeten drinken, die onverdund in de beker van zijn toorn is geschonken. Hij zal in vuur en zwavel worden gepijnigd, onder de ogen van de heilige engelen en van het lam.’ Het lam houdt hier toezicht op de uitvoer van het oordeel. En in Openbaring 17:14 lezen we: ‘Ze (het gaat hier over machthebbers die zichzelf als god zien en zich ook zo laten vereren) binden de strijd aan met het lam, maar het lam zal hen overwinnen.’ Dit lam heeft het hart van een leeuw. Dit lam regeert als een leeuw. Met de macht en de majesteit van een leeuw.

 

    De macht van Jezus is de macht van de liefde

Maar is het niet moeilijk om je Jezus voor te stellen als iemand die toezicht houdt op het oordeel? Als iemand die woedend is? Verscheurend als een leeuw? Toch is Jezus geen roofdier. Het verbazingwekkende is juist dat de leeuw uit Juda zijn goddelijke kracht niet gebruikte aan het kruis maar zich liet doden. Ze daagden Hem nog wel uit: ‘Als je de Zoon van God bent, red dan jezelf en kom van dat kruis af!’ (Matteüs 27:40). Maar dan, verder vechten? Jezus wist dat de kracht van God juist zichtbaar zou worden in zijn zwakheid. Dat is een principe dat nog steeds bestaat (2 Korintiërs 12:9). De kracht van God wordt zichtbaar in menselijke zwakheid. Wanneer mensen zich groot maken verdwijnt God uit beeld. Wanneer mensen op hun zwakst zijn ontdekken ze dat God hen draagt, en wat is dat een heerlijke ervaring. Aan het kruis op Golgota werd in de zwakheid van Christus de kracht van Gods liefde zichtbaar. God wil vrede brengen tussen Hem en de mens en tussen mensen onderling. Dat lukt alleen wanneer de oorlog uitgebannen wordt. Dat lukt nooit met geweld, maar alleen door liefde. God geeft zijn Zoon, Jezus offert zijn leven. De macht van Christus is de macht van de liefde. Daarom krijgt Jezus de boekrol in handen en mag Hij de geschiedenis gaan uitrollen. Wanneer Hij dat doet gaat dat liefdevol. Wie desondanks de liefde van Jezus afwijst, wie toch oorlog blijft voeren tegen God en zijn gezalfde, en tegen zijn medemens, die ontneemt zichzelf de goede afloop. Want de liefde wint, de aarde wordt een plaats van vrede. Wie de liefde blijft afwijzen heeft daar geen leven. Zo wint op het einde de gevende liefde het van de blinde haat. Daarvoor zorgt het lam, want hij regeert als een leeuw.

 

Alleen liefde overtuigt

Nu hoop ik dat jij wilt leven vanuit die zelfopofferende liefde. Dat je geraakt bent door dit toekomstplaatje. Dat je ervan overtuigd bent geraakt dat in relaties alleen liefde verbindt. Geen macht, geen dwang, maar kwetsbaarheid en liefde. Een Geest van liefde. Kwetsbaarheid tonen is sterk, machtsvertoon is zwak. Gevende liefde is de enige kans op vrede en verbondenheid met je medemens.

 

Maar ook als je hiervan overtuigd bent is het nog wel moeilijk om dit in praktijk te brengen. De bijbel is vol van onderwijs in zelfopofferende liefde. En het leven van iedere dag reikt ons voldoende oefenmomenten aan. Maar wat is dit een heftige leerschool en wat weiger ik vaak les. Ik weet niet hoe het met de opofferingsbereidheid is in jouw leven maar ik worstel hiermee. Jezus wil me die zelfopofferende liefde leren. En het lokt, het wenkt, want ik ben ervan overtuigd dat alleen daar toekomst in zit. Daarom wil ik oefenen in de minste willen zijn. Om in situaties waarin ik sterk ben geen macht uit te oefenen, maar sterk te zijn in de liefde. Laten we samen oefenen.

 

Toch komen we er niet met die zelfopofferende liefde van jou en mij. Door de liefde van jou en mij komt de wereld niet tot een goed einde, want die liefde van ons is en blijft onvolmaakt in deze wereld. Daarom legt God de uitrol van de geschiedenis ook niet in onze handen. Gelukkig niet. Alleen door Jezus’ hand komt de wereld tot een goed einde. Want in Hem is die zelfopofferende liefde volmaakt. Hij is de leeuw die zich gaf als lam, en dit lam regeert nu als leeuw. Iemand die het bevrijdende hiervan heel goed begreep was die Ethiopiër bij wie Filippus in de wagen klom om hem te helpen begrijpen wat hij aan het lezen was. Weet je wat hij las? Dat stukje uit Jesaja 53: ‘Als een schaap werd hij naar de slacht geleid; als een lam dat stil is bij zijn scheerder deed hij zijn mond niet open.’ Handelingen 8 vertelt dan: ‘De eunuch (dat is die Ethiopiër) vroeg aan Filippus: ‘Kunt u me zeggen over wie de profeet het heeft? Over zichzelf of over een ander?’ (Handelingen 8:34). Dat de profeet het hier over zichzelf zou hebben was nog niet eens zo’n heel gek idee want de profeet Jeremia heeft het wel over zichzelf als iemand die ‘zo argeloos was als een lam dat naar de slachtbank wordt geleid’ (Jeremia 11:19). Maar Filippus legt uit dat het hier in Jesaja 53 over Jezus gaat. Luister maar: ‘Daarop begon Filippus met hem te spreken over het evangelie van Jezus, waarbij hij deze schrifttekst als uitgangspunt nam’ (Handelingen 8:35). Hoe Filippus het precies vertelt heeft weten we niet. In ieder geval is duidelijk geworden dat dit lam dat zich liet scheren en slachten de kracht van een leeuw had, zodat zijn dood een zelfgekozen liefdeoffer was. Ook is duidelijk geworden dat dit lam op hetzelfde moment dat zij in de wagen zaten, leefde en regeerde in de hemel. De Ethiopiër heeft het bevrijdende hiervan begrepen want als ze langs water komen zegt hij: ‘Kijk, water! Waarom zou ik niet gedoopt kunnen worden?’ Bij deze Jezus wil hij horen. En jij? Amen.