Nog een week en dan vieren we Goede Vrijdag en Pasen. Nou is het woord vieren niet helemaal passend voor Goede Vrijdag, want op die dag staan we stil bij het lijden van onze Here Jezus. Zijn dood aan het kruis. En ja, Hij leed voor ons, in onze plaats. Daarom is die vrijdag toch goed. Datzelfde zit in het avondmaal: we vieren de bittere dood van Jezus aan het kruis.

Nu wil ik het vanochtend hebben over ons lijden. Dat Jezus leed in onze plaats betekent niet dat wij niet meer hoeven te lijden. Een paar weken geleden zagen we hetzelfde rond het offer van Jezus. Dat Jezus het offer van zijn leven bracht, in onze plaats, betekent niet dat wij geen offers meer hoeven te brengen. Volgens Romeinen 12:1 zullen wij onszelf als een levend, heilig en God welgevallig offer in zijn dienst stellen. Vanmorgen ontdekken we dus iets soortgelijks rond het lijden: dat Jezus leed in onze plaats beteken niet dat wij niet meer hoeven te lijden.

Nu leven wij in een wereld waarin lijden wordt vermeden. Bijna niemand lijdt vrijwillig. En als lijden dichterbij komt in ons leven proberen we eraan te ontsnappen. Uitzichtloos lijden is in onze Nederlandse samenleving een reden voor euthanasie. Als christen vraag je je misschien af: is dat nou echt zo slecht? Ja. Allereerst erkennen we als christenen dat ons leven van God is, dan kun je het niet zomaar zelf beëindigen. Maar het probleem hierachter is dat ook wij als christenen de betekenis van lijden vaak niet meer zien. Wat heeft lijden nou voor zin, vragen we ons af. Als je daar geen antwoord op hebt ga je lijden vermijden.

Misschien moeten we het eerst hebben over de betekenis van Jezus’ lijden. Ik denk dat we daar vaak vrij gemakkelijk in zijn: Jezus leed voor ons, in onze plaats. Dat is de betekenis van zijn lijden. Maar dan wil ik toch even een spaatje dieper gaan. Als Jezus aan het kruis hangt roepen de omstanders: ‘Als Je de Zoon van God bent, red jezelf dan en kom van dat kruis af!’ (Matteüs 27:40). Dat had Jezus toch ook kunnen doen? Zou Hij daarmee zijn tegenstanders niet compleet verpletterd hebben? Wat een gigantisch wonder zou dat zijn geweest. Toch doet Jezus dat niet. Hij blijft daar hangen. Vrijwillig (Johannes 10:18, Filippenzen 2:8). Waarom? Wat bereikt Hij daarmee? Wat is de betekenis van zijn lijden? Wat Jezus laat zien door daar te blijven hangen is dat liefde machtiger is dan macht. Je kunt je vijanden wel verpletteren, maar zou je ze niet liever voor je winnen? God wil zijn vijand, dat is de mens sinds de zondeval (Romeinen 5:10), niet overwinnen maar vóór zich winnen. Liefde verandert mensen, kan mensen veranderen, macht doet dat niet. Kijk naar Jezus’ liefde in zijn lijden en laat dat je veranderen. Laat dat je houding naar God toe veranderen. Geef je, omwille van zijn liefde, aan Hem over.

Maar dan de betekenis van ons lijden. Allereerst valt mij op dat lijden zorg en liefde oproept bij anderen. Ik heb groot respect voor mensen die dag in dag uit zorgen voor mensen met dementie. In onze samenleving wordt er vrij gemakkelijk gezegd dat het leven van mensen met dementie geen betekenis meer heeft. Van buitenaf gezien lijkt het daar ook best wel op. Maar één ding vergeet je dan: mensen met dementie roepen de zorg van anderen op. Ze roepen liefdevolle aandacht wakker bij de mensen om hen heen. Wat is dat een betekenisvol leven: door jouw leven komen anderen tot daden van liefde.

Ik denk dat het geen goed plan is om lijden altijd maar uit de weg te gaan. Ik denk dat de Bijbel zich daar ook tegen verzet. In het Nieuwe Testament is erg veel aandacht voor het lijden van christenen. Kort en goed wordt daar gezegd: lijden hoort erbij voor een christen. Wij zijn dat een beetje kwijtgeraakt. Wij denken vaak: als je de macht hebt om lijden te vermijden dan doe je dat. Maar dat is dus niet perse bijbels. Jezus deed dat ook niet. Verschillende teksten leggen een link tussen het lijden van Jezus en ons lijden. In Romeinen 8:17 staat bijvoorbeeld: ‘Want we delen in zijn (Christus) lijden om ook met Hem te kunnen delen in Gods luister.’ Ook in het gedeelte dat we lazen wordt die link gelegd. In 1 Petrus 3:17 wordt gezegd: ‘Het is beter te lijden -indien God dat wil- omdat men goed doet dan omdat men kwaad doet.’ En dan zegt vers 18: ‘Ook Christus immers heeft, terwijl Hij zelf rechtvaardig was, geleden voor de zonden van onrechtvaardigen.’ In Filippenzen 1:29 wordt lijden zelfs genade genoemd. Daar staat: ‘Aan u is de genade geschonken niet alleen in Christus te geloven, maar ook omwille van Hem te lijden.’

Nu gaat het in het Nieuwe Testament vaak over lijden vanwege het uitkomen voor je geloof. Daar hebben wij -op dit moment- niet mee te maken. Maar lijden is, in zijn algemeenheid, wel de route naar Gods koninkrijk. Dat was voor Jezus zo, Hij moest door lijden tot heerlijkheid (Lucas 24:26). Maar het geldt ook voor ons. Ik denk aan wat er staat in Handelingen 14:22. Daar wordt over Paulus en Barnabas gezegd: ‘Ze bemoedigden de leerlingen en spoorden hen aan te volharden in het geloof, maar wezen hun erop ‘dat wij pas na veel beproevingen het koninkrijk van God binnen kunnen gaan’ (Matteüs 10:22, 2 Tessalonicenzen 1:5, 1 Petrus 5:10).

Ook als je niet vervolgd wordt om je geloof vraagt de route naar Gods koninkrijk om afzien. Ik noem dat: lijden aan jezelf. Je zult om binnen te gaan in het koninkrijk van God moeten vechten tegen je zonden. Je zondige wil opgeven. Je verkeerde verlangens negeren. Jezelf verloochenen. Je kruis op je nemen. In het gedeelte dat we gelezen hebben werd die link ook gelegd, dat is 1 Petrus 4:1-2. Daar zegt de apostel: ‘Wie in zijn aardse leven geleden heeft, heeft afstand genomen van de zonde.’ Lijden om je geloof is de proef op de som. Als jij je in de gevangenis laat gooien om je geloof, dan is het geloof wel zo serieus voor jou dat je ook sterker staat tegenover de verleiding tot zonde. Lijden is de route naar Gods koninkrijk. Als ik het evangelie goed begrijp is er geen andere route. Die was er voor Jezus niet, die is er voor jou niet.

Daarom is het zo belangrijk om de betekenis van ons lijden te zien. En je hoeft lijden niet op te zoeken, maar bedenk dat als lijden je overkomt het betekenis heeft. Puntsgewijs ga ik een paar dingen noemen. Allereerst leer je door lijden je leven in Gods handen te leggen. Dat is 1 Petrus 4:19: ‘Daarom moeten allen die lijden omdat God dat wil, het goede blijven doen en hun leven in handen leggen van de trouwe schepper.’ Mooi is hier ook dat lijden dus niet iets toevalligs is, Petrus heeft het over lijden ‘omdat God dat wil’. Maar wanneer je lijdt leer je je leven in handen van de trouwe schepper te leggen. Ik heb als dominee genoeg mensen gesproken die zeiden: ‘Toen ik ziek was, was God heel dichtbij. Voelde ik dat Hij er was. Nu ik beter ben is dat weer minder, en eigenlijk vind ik dat jammer.’ Eén van de betekenissen van lijden is dat je je leven in handen van je schepper leert leggen.

Een andere betekenis is dat lijden ons leert verlangen naar de grotere heerlijkheid van Gods koninkrijk. In Romeinen 8:18 lezen we dat ‘het lijden van deze tijd in geen verhouding staat tot de luister die ons in de toekomst zal worden geopenbaard.’ Lijden voedt ons verlangen naar Gods koninkrijk. Wij leven hier in Nederland in een soort paradijs op aarde. Lijden houdt je bij de les: dit is niet het paradijs. God heeft een veel grotere heerlijkheid voor ons in petto.

De betekenis van ons lijden is ook dat God er door verheerlijkt wordt. Blijf jij God dienen ook als er niets tegenover staat? Geen voordelen voor jou. Alleen maar afzien, lijden. Blijf jij God dan dienen? Dat staat op het spel in het bijbelboek Job: zijn er mensen die God dienen om wie Hij is en niet om wat Hij geeft? Wie in lijden blijft vertrouwen op God laat iets van Gods heerlijkheid zien. Hij is het in zichzelf waard om vertrouwd te worden.

Hier dicht tegenaan ligt wat Paulus beschrijft in 2 Korintiërs 12:7b-10. Paulus heeft God drie keer gebeden om hem te verlossen van zijn lijden, hij noemt dat ‘een doorn in het vlees’. Maar Gods antwoord is: ‘Je hebt genoeg aan mijn genade, want mijn kracht openbaart zich juist ten volle wanneer iemand zwak is.’ De betekenis van ons lijden is dat we Gods kracht in ons opmerken. En wie wil dat nou niet? 

Nog een betekenis: je mag in lijden merken dat jouw geloof het houdt. Daar heeft de apostel Jakobus het over in zijn brief. Hij schrijft: ‘Het moet u tot grote blijdschap stemmen als u allerlei beproevingen ondergaat. Want u weet: wanneer uw geloof op de proef wordt gesteld, leidt dat tot standvastigheid’ (1:2-3). Ik denk dat wij dit nog niet direct zo tegen elkaar zeggen: gefeliciteerd met deze beproeving. Maar ik hoop wel dat je op je af laat komen waarom Jakobus dit zo zegt, en dat het je gedachten over lijden vormt.

Nog een laatste betekenis van ons lijden. Lijden leert ons om onze redding in Christus te zoeken. Dat is 1 Petrus 4:17-18: ‘Besef goed dat de tijd van het oordeel is aangebroken. Dat oordeel begint bij Gods eigen mensen.’ Soms zou je het zomaar vergeten, maar lijden is gevolg van de zonde. Niet één op één; dat als jij met lijden te maken hebt, je een groter zondaar bent dan anderen. Dat niet. Maar in ons lijden zit altijd iets van Gods oordeel over de zonde. Sinds de mensen afstand hebben genomen van God, sinds de zondeval, is er lijden in deze wereld. Laat dat lijden je naar Christus duwen voor redding. Erken dat in het lijden iets van oordeel zit. En zoek dan je redding tegen dat oordeel bij Christus. Voor de mensen in Petrus’ tijd betekende christen worden lijden. Maar, zegt Petrus dan, lijden nu is beter dan voor eeuwig veroordeeld te worden.

Ons lijden is niet voor gedane zonden, dat lijden heeft Jezus voor ons gedragen. Ons lijden is om binnen te gaan in Gods koninkrijk. Dat is het evangelie van het Nieuwe Testament. Ga lijden daarom niet uit de weg. Bereid je mentaal voor op lijden; laten we dat ook samen doen. En leer je leven in Gods handen leggen. Dat deed Jezus immers ook. Amen.