Ik open de preek met het voorbeeld van een weeffout. Misschien dat het voorbeeld vooral de vrouwen aanspreekt, dat is dan maar even zo. Overigens zijn breien en haken weer helemaal hip, daar zijn zelfs complete websites aan gewijd. Maar goed, een weeffout. Het kan gebeuren dat je na een tijdje bezig zijn met breien of haken ontdekt dat je een fout in het patroon hebt gemaakt. Als je dat goed wilt herstellen moet je alles wat je daarna gedaan hebt weer uithalen, en vandaar opnieuw beginnen. Dat is kenmerkend aan een weeffout. Je kunt dat niet goed repareren op de plek van de fout zelf. Tenminste niet zonder dat je het blijft zien. Wil je zo’n weeffout goed herstellen dan moet je alles uithalen tot aan die fout en vandaar opnieuw beginnen.

Je kunt zelf niet terug naar het begin

Nu wordt de term ‘weeffout’ ook wel gebruikt als uitdrukking. Er kan een weeffout zitten in de structuur van een organisatie. Of een weeffout die vanaf het begin in je huwelijk heeft gezeten. Ook kun je spreken van een weeffout in bepaalde wetgeving van de overheid. Of in een akkoord dat gesloten is. We bedoelen dan dat er een bepaalde onvolkomenheid is, een tekortkoming waar je telkens tegenaan loopt. En je kunt dat niet oplossen zonder helemaal terug te gaan naar het begin en het daar te repareren. Maar vaak kan dat niet, kun je niet terug naar het begin.

Soms zou je dat wel willen. Ik denk aan een weeffout in je leven. Je hebt een bepaalde keuze gemaakt die je nu betreurt, maar je kunt er niet achter terug. Je zou je leven helemaal moeten uithalen tot aan die fout en dan opnieuw beginnen. Maar dat kan niet want de tijd is verder gegaan en je levensdraad is verder afgewikkeld en opgenomen in een veel groter patroon. Je kunt het niet overdoen. Met veel van je fouten en de gevolgen daarvan moet je leren leven.

Jezus haalt uit, herstelt en begint opnieuw

Toch is er iemand die de grootste weeffout in ons leven herstelt. De weeffout van de zonde. Die basale weeffout -die door onze eigen schuld in het menselijk leven is gekomen, en die aan de basis ligt van al die andere weeffouten- komt telkens weer naar boven en wordt telkens weer zichtbaar. En het lukt ons niet om ons leven uit te halen, die fout te herstellen en opnieuw te beginnen. Maar dat is nou precies wat Jezus voor ons gedaan heeft. Daarover gaat het in deze preek. Jezus is een geboren Middelaar. Hij is er voor in de wieg gelegd.

Voor wij het over Jezus gaan hebben, hoe leggen wij onze kinderen in de wieg? Hoe kijken wij naar hen? Op het moment dat mensen hier bij het doopvont staan wordt er een nogal heftige vraag gesteld: ‘Erkent u dat uw kind zondig en schuldig ter wereld is gekomen?’ Als vaste kerkgangers zijn we misschien niet eens zo heel verrast dat ouders daar gewoon ‘ja’ op zeggen. Maar wie niet vertrouwd is met de christelijke doop kan met stijgende verbazing zitten te luisteren. Wie zegt nou zoiets over zijn kind? Toch komt het ook in doopgesprekken geregeld aan de orde: wil ik dit wel zeggen, dat mijn kind zondig en schuldig is en aan Gods eeuwig oordeel onderworpen?

Onschuldig geboren

Wat we diep in ons hart voor ons kind wensen is dat het onschuldig ter wereld komt. Zonder die weeffout van de zonde. Slechts één ouderpaar in de geschiedenis heeft dit meegemaakt: Jozef en Maria, de ouders van Jezus. Jezus werd ‘ontvangen van de heilige Geest’ en ‘geboren uit de maagd Maria’. Misschien gaat onze aandacht vooral uit naar dat laatste, zijn geboorte uit de maagd, want dat vinden we bijzonder. Hoewel dat het gevolg is van het eerste, zijn ontvangenis uit de heilige Geest. Ontvangenis is een ander woord voor conceptie, het moment dat een eicel bevrucht wordt. Bij Maria gebeurde dat door de heilige Geest.

De Catechismus legt in vraag en antwoord 35 uit wat je zegt als je belijdt dat Jezus ‘ontvangen is van de heilige Geest’ en ‘geboren uit de maagd Maria’. Daarmee zeg je: Hij is echt God en echt mens. Hij is de beloofde nakomeling van David, maar gegeven vanuit de hemel. Maar in vraag en antwoord 36 wordt het spannend. Want daar worden mijn ontvangenis en geboorte in één adem genoemd met die van Christus. Mijn ontvangenis en geboorte in zonde en zijn heilige ontvangenis en geboorte hebben iets met elkaar te maken. Terwijl er dat hemelsbrede verschil is. Vraag en antwoord 36 vertelt je wat jij hebt aan die heilige ontvangenis en geboorte van Christus.

De waarde ervan voor jou

De waarde voor ons van de heilige ontvangenis en geboorte van Christus is dat het ons laat zien dat Jezus ons leven overdoet vanaf het allereerste begin. Jezus gaat helemaal terug naar de weeffout in ons bestaan om vanaf die plek opnieuw te beginnen. Wij zijn niet uit de heilige Geest ontvangen maar uit een zondige vader. Daarom zit de zonde al in ons vanaf de conceptie, toen het met ons begon in de buik van onze moeder. Toen is het met ons al misgegaan. Niet pas toen wij onze eerste protesten lieten horen of in de koppigheidsfase belandden of puber werden. Veel eerder: toen we ontvangen werden. Maar nu is Jezus in onze plaats ontvangen uit de heilige Geest en geboren uit de maagd Maria. Dus Hij is met het herstel van ons leven begonnen waar het beginnen moet: de conceptie. Wat is dat geweldig. Hij doet ons leven over en begint bij het begin. Zo grondig moet het herstel zijn en zo grondig pakt Jezus het aan.

Jezus begon al voordat jij kwam kijken

Dit betekent ook dat het herstel van ons mens zijn niet pas start op het moment dat wij gaan geloven. Jezus’ werk op aarde begon ook niet toen Hij volwassen was. Zijn allereerste daad van verlossing en bevrijding was zijn heilige ontvangenis en zijn maagdelijke geboorte. Omdat Hij ook dat in mijn plaats deed is duidelijk dat het initiatief voor het herstel van mijn leven bij Hem ligt. Jezus begon mijn leven al te herstellen nog voordat ik kwam kijken.

Wat een rust mag dat geven in een tijd waarin er veel aandacht uitgaat naar de keus van de mens voor God. Het is de rust die uitgaat van de doop van pasgeboren kinderen: God kiest hen uit, Hij verbindt zich aan hen, Hij belooft hun leven te herstellen. Een herstel waarmee Hij op dat moment al begonnen is omdat dit herstel moet beginnen bij je ontvangenis. De weeffout moet eruit. Christus ging helemaal terug naar dat begin en deed je leven over maar dan goed. Zonder fouten. Zo komt ieder mens bij het doopvont. God maakt in het water zichtbaar wat Hij aan het doen is: reiniging en nieuw leven. Hij haalde je naar zijn kamp. Hij bevrijdde je uit de macht van de satan en stelt je nu in zijn dienst. De doop maakt Gods werk zichtbaar dat Hij al begon voor je hart begon te kloppen.

De menselijke Middelaar

Om ons leven over te kunnen doen vanaf het begin moest Gods Zoon ook mens zijn. Hij moest niet alleen ontvangen zijn van de heilige Geest maar Hij moest ook geboren worden uit zijn moeder Maria. God en mens, beide 100 procent. Echt God en echt mens. Vraag en antwoord 36 van de Catechismus zegt: ‘Zo is Hij onze Middelaar’. Door in onze plaats te gaan staan -in het midden, tussen God en mij in- ontneemt Hij God het zicht op mijn zonde en schuld. De Catechismus verwijst hierbij naar Hebreeën 2:17 waar staat: ‘Daarom moest hij (Jezus) in alles gelijk worden aan zijn broeders en zusters; alleen dan zou hij in aangelegenheden tussen God en zijn volk een barmhartige en betrouwbare hogepriester zijn, die verzoening bewerkt voor hun zonden’. Wanneer Jezus mensen wil redden moet Hij mens worden. Wanneer Jezus voor mensen in de bres wil springen moet Hij aan hen gelijk zijn. Want God heeft een probleem met de mens: de mens werd Hem ontrouw. Dat Jezus naar zijn goddelijkheid zijn Vader trouw was maakt in dit verband niet uit, als Zoon van God is hij altijd trouw geweest en dat zal Hij altijd blijven. Nee, een mens moest tonen dat Hij trouw was. Dus moest Jezus naar zijn mensheid laten zien dat Hij de Vader onvoorwaardelijk liefhad en diende. Een mens moest ‘uithalen en opnieuw beginnen’.

Het herstel van je leven opmerken

Wat merk je nu zelf van dat herstel? Jezus doet je leven over, Hij gaat terug naar waar het mis ging en begint opnieuw. Wat merk je daarvan in je leven? Ik denk dat je het kunt merken in wat de heilige Geest doet in je leven. Het doopformulier zegt: ‘Wanneer je gedoopt wordt in de naam van de heilige Geest garandeert Hij je dat Hij in je wil wonen.’ Hij verbindt je aan Jezus zodat je deelt in zijn leven. Jouw leven wordt zijn leven en zijn leven wordt jouw leven. Het formulier zegt: ‘De schatten van Christus maakt hij ons eigen: de afwassing van onze zonden en de dagelijkse vernieuwing van ons leven.’ Het is die dagelijkse vernieuwing van je leven die je mag opmerken. Wij worden door de heilige Geest geheiligd: Hij weeft de draad van Jezus’ leven in ons bestaan in op een manier dat die draad steeds meer zichtbaar wordt.

De heilige Geest

Bedenk daarbij dat Jezus niet heilig is doordat Maria nog maagd was toen Hij geboren werd. Alsof maagd zijn hetzelfde is als heilig zijn. Bovendien zou Jezus zijn heiligheid dan ontvangen hebben van zijn moeder. Nee, Jezus heeft zijn heiligheid van vaderskant: van de heilige Geest. Jezus’ heiligheid zit vast op de ‘ontvangenis van de heilige Geest’, dat maakt Hem heilig en daardoor werd Hij geboren in ‘onschuld en volkomen heiligheid’ (Zondag 14). Werd Jezus door Maria ‘zijn broeders in alles gelijk’ (Hebreeën 2:17), door de heilige Geest geldt ‘uitgezonderd de zonde’ (Hebreeën 4:15). Maar als Jezus niet heilig is door zijn maagdelijke geboorte maar door zijn ontvangenis van de heilige Geest dan kunnen wij dus ook geheiligd worden door diezelfde Geest.

Wat je daarvan merkt is dat je verkeerde dingen steeds minder wilt en het goede steeds meer. De heilige Geest begint ermee om je te laten zien wat goed en fout is. Hij ontdekt je aan je zonde en je kwaad. Hij spreekt in je geweten. Dat doet de heilige Geest vanuit Gods Woord. Tegelijk kan Hij daarvoor ook mensen gebruiken die dat Woord spreken. De heilige Geest laat ons ook zien hoe erg ons kwaad is door te wijzen op Jezus die als Middelaar de dood aan het kruis voor ons onderging. De heilige Geest brengt ons vervolgens tot berouw, tot de erkenning van onze schuld en tot de wil om het anders te doen. Beter, op de manier die God ons voorhoudt. De heilige Geest leert ons liefde. Hij helpt ons ons egoïsme overwinnen. Hij maakt ons dienstbaar en leert ons zelfverloochening tegenover God en mensen. Oftewel, Hij verweeft Jezus’ leven met het mijne. Dat gebeurt niet van het ene moment op het andere. Dit is een levenslang proces. Kijk daarnaar en zie het gebeuren in je leven. Dat geeft hoop en bemoediging. Het maakt duidelijk dat de heilige Geest in je werkt. Dat Hij bezig is in jou een nieuw leven te weven, maar nu beginnend bij Christus.

Wedergeboorte

Dit heet ook wel de wedergeboorte. Daarmee kun je zowel een moment van bekering aanduiden in je leven, als ook dat iedere dag je leven weer moet beginnen bij Jezus. Het mooie van de term wedergeboorte is dat het laat zien dat je leven radicaal overnieuw moet. Vanaf het allereerste begin. Eigenlijk zou de term ‘wederontvangenis’ of ‘wederconceptie’ nog beter zijn omdat ons nieuwe leven gewerkt wordt door de heilige Geest die ook het begin van Jezus’ leven bewerkte. Zoals Jezus zijn leven ontving van de heilige Geest, zo moeten ook wij ons nieuwe leven ontvangen van de heilige Geest.

Zie je hoe belangrijk de heilige Geest is? Hij eigent ons het eeuwig geluk toe. Hij zorgt ervoor dat het in je leven komt. God de Vader heeft bedacht dat wij het eeuwig geluk moeten krijgen, God de Zoon heeft het eeuwig geluk voor ons verdiend, God de Geest maakt dat we erin gaan delen. Gelukkig is God niet gestopt met zijn werk nadat Jezus het eeuwig geluk voor ons had verdiend. Dan zou al dat geluk klaar hebben gelegen maar niemand zou erin delen. Als mensen hebben wij niet de kracht noch de middelen om het ons toe te kunnen eigenen. Dat doet de heilige Geest. Hij brengt ons bij het geluk dat Christus heeft verdiend, Hij geeft ons er deel aan en Hij doet ons er in blijven.

Het belang van geloof in Gods beloften

Dat de heilige Geest dit doet betekent niet dat jij er passief op kunt gaan zitten wachten. Want het nieuwe leven, het eeuwige geluk is een belofte. En beloften worden waar wanneer je ze gelooft. Op twee manieren kunnen beloften hun uitwerking missen. Doordat degene die belooft geen woord houdt of doordat degene aan wie beloofd werd er geen geloof aan hecht. Wanneer God degene is die belooft weet je dat Hij altijd woord houdt. Dat is de kracht van Gods beloften. De doop onderstreept dat. Tegelijk vragen Gods beloften om geloof. Je doop vraagt om geloof. De doop zelf is niet de vergeving van de zonden, ook niet de toegang tot de hemel. De doop roept je toe: zoek ook vandaag je behoud, je redding in Jezus. Bid daarom, zoek daarnaar, leef daaruit. Het is dit geloof dat redt.

Nu het zo zit begrijp je ook waarom aan ouders die hun kind ten doop houden gevraagd wordt of zij hun zoon/dochter willen opvoeden in geloof. De heilige Geest geeft geloof. Maar Hij gebruikt daarvoor de middelen van opvoeding en onderwijs, van prediking, catechisatie, vereniging en ambtsdragers. Geloof redt. Geloof dat je belijdt wanneer je avondmaal viert. Geloven is niet zelf je nieuwe leven bewerken, maar het is het gebed of de heilige Geest dat wil doen. Dat gebed zullen ouders dagelijks bidden voor de kinderen die ze ten doop houden. Dat gebed leer je zelf bidden bij het opgroeien. Het is het gebed of de geboren Middelaar vreugde wil bewerken tussen jou en je Schepper, door zijn levensdraad steeds meer in jouw bestaan te verweven. Daarvoor werd Hij in de wieg gelegd. Amen.