Wij moeten het vanmiddag gaan hebben over geluk. Er zijn slechtere onderwerpen. Zwaardere ook. Maar wij mogen het vanmiddag hier in de kerk hebben over geluk. De eerste vraag van de Gewone Catechismus is: Waarin vind jij je geluk? Oftewel, wat maakt jou gelukkig? Waar word je blij van?

Ik kan me voorstellen dat je daarbij denkt aan dingen als: dat ik gezond ben, dat ik een man/vrouw heb, een gezin, dat ik vrienden heb, werk, geld, dat ik op vakantie kan, dat ik een mooi huis heb, een mooie auto, dat ik gewaardeerd wordt, dat mensen blij met me zijn. Dat zijn allemaal dingen die je tevreden maken met je leven.

Wat maakt mensen ongelukkig? Ik denk: ruzie, stress, eenzaamheid, ziek zijn, dat dingen niet gaan zoals jij graag wil, machteloosheid, een gevoel van tekort schieten. Dat zuigt je leeg en kost bakken energie. Wij zijn heel gevoelig voor gelukkig of ongelukkig zijn. Daarachter zit de hele sterke drang om gelukkig te zijn. Mensen zitten zo in elkaar dat ze gelukkig, blij en tevreden willen zijn.

Geluk is gevonden worden

Dat natuurlijke verlangen naar gelukkig zijn is het uitgangspunt van vraag 1 van de Gewone Catechismus: Waarin vind jij je geluk? Het antwoord heeft iets verrassends: Mijn geluk is dat Jezus Christus mij gevonden heeft. Het verrassende hierbij is dat jij passief bent: je wordt gevonden. Daar heb je zelf niks voor gedaan. Het lijkt er zelfs op dat jij iets tegengestelds deed, je verstopte je. Maar gelukkig werd je gevonden. Antwoord 1 is echt een belijdenis, een geloofsuitspraak. Dit zou je zelf niet zomaar hebben verzonnen. Dit is een antwoord dat de bijbel ons aanreikt. Het is ook een antwoord dat uitleg vraagt. Als jij op je werk zegt: wat mij gelukkig maakt is dat Jezus mij gevonden heeft, dan kijken ze je allemaal heel glazig aan. Misschien heb je dat zelf ook wel bij dit antwoord. Hoezo zou het gevonden zijn door Jezus mij gelukkig moeten maken? Misschien bedacht je net nog: wat mij gelukkig maakt is dat ik God heb, dat ik Hem ken, dat Hij voor mij zorgt en mij zoveel mooie dingen geeft. Maar dan nog is de formulering van antwoord 1 opvallend. Die begint niet bij mij maar bij Christus. Wat mij gelukkig maakt is de ontdekking dat Jezus op pad ging om mij op te zoeken. En dat Hij mij vond. Dat is nog eens geluk hebben! In die uitdrukking zit iets van: het overkomt je. Geluk hebben duidt op een onverwachte meevaller. Iets waar je zelf niets voor gedaan hebt. Stel je raakt met je auto in een slip maar je komt onbeschadigd tot stilstand, dat is geluk hebben. Of je valt van de trap maar je vader of moeder staat daar net en vangt je op. Ook dat is geluk hebben. V/a 1 van de Gewone Catechismus zegt: erken dat jij geluk hebt.

Geluk is niet maakbaar

Want weet je wat de andere optie is? Dat jij zelf je geluk zoekt. Dat je er zelf verantwoordelijk voor bent dat je gelukkig wordt. Dat is hoe veel mensen het beleven. Het internet staat vol met tips hoe jij gelukkig kunt worden. Vraag 2 van de Gewone Catechismus stelt dit aan de orde: Ga jij niet zelf over je geluk? Vraag 2 verwoordt de verbazing over het antwoord op vraag 1. Antwoord 1 zei: wat mij gelukkig maakt is dat Christus mij gevonden heeft (hieronder werk ik uit waarom je daar gelukkig van wordt). Maar in onze samenleving is het algemene idee dat je zelf verantwoordelijk bent voor je geluk. En dat idee kan ook zomaar in onze hoofden en harten gaan zitten. Je moet er zelf wat van maken. Maar antwoord 2 wijst dat idee terecht af. ‘Gelukkig niet!’ zo begint antwoord 2. Gelukkig ben ik niet zelf verantwoordelijk voor mijn geluk. Gelukkig begint mijn geluk aan de kant van God. Als ik zelf verantwoordelijk was voor mijn geluk, zou ik dan ooit echt gelukkig worden? Is geluk maakbaar? Onze samenleving is in dit opzicht keihard: als jij niet gelukkig bent dan is dat je eigen schuld. Dan heb jij iets fout gedaan. Je had mogelijkheden genoeg maar blijkbaar heb je ze niet gepakt. Zelf verantwoordelijk zijn voor je geluk maakt diep ongelukkig. Antwoord 2 van de Gewone Catechismus zegt daar nog iets bij. Antwoord 2 zegt: wij zouden ons ook vergissen wanneer God ons de keuze liet. Wij zouden ons vergissen in wat echt geluk is. Wij zouden denken dat bezit ons gelukkig maakt, aanzien, vrienden hebben, een huwelijk en een gezin. Maar ga eens praten met mensen die dat allemaal hebben; maakt het hen echt gelukkig? Soms ziet het er aan de buitenkant heel mooi uit maar als je doorvraagt blijken mensen diep ongelukkig. Soms komen mensen daar zelf gedurende hun leven ook achter. Wat ze hebben nagejaagd -omdat ze dachten daar gelukkig van te worden- bleek vluchtig. Het gaf niet het geluk waar ze op hoopten. Wij zouden ons vergissen wanneer God ons de keuze liet.

Met zijn geluk komt God je achterop

Als je die laatste zin op je laat inwerken doe je een vreemde ontdekking. Blijkbaar laat God de keus niet aan ons. Blijkbaar wil God ons gelukkig maken, echt gelukkig. En daarom onderneemt Hij actie. Echt geluk komt je achterop. Echt geluk is dat iemand anders jou gelukkig wil maken. Echt geluk is dat God jou gelukkig wil maken. Daarbij is het niet zo dat Hij bepaalt wat jouw geluk is en dat jij dat maar moet accepteren, nee ik hoop dat je inziet dat dit ook echt gelukkig maakt. Zodra je zelf voor je geluk verantwoordelijk bent is het geen geluk meer. Wanneer een ander jou gelukkig wil maken heb je echt geluk. Zeker als die ander God is en je ook nog eens met zijn geluk achtervolgt.

Want dat is toch vaak de situatie in ons leven, dat we met ons gezicht van God afstaan? Allerlei dingen hebben onze interesse en aandacht, voor allerlei dingen maken we ons druk, maar op God gericht zijn vinden we moeilijk. Soms bewegen we ons zelfs van God af. Zetten we stappen bij Hem vandaan omdat we ons vergissen in wat geluk is. Omdat we niet vertrouwen op God die ons geluk wil geven. Ik herken die beweging in mijn leven. Het trekt aan ons. Soms loop je zomaar op een pad bij God vandaan. Maar gelukkig komt God mij achterop. We hebben het gelezen in Psalm 23. Vers 6 zegt: geluk en genade volgen mij alle dagen van mijn leven. Geluk en genade komen achter mij aan. Niet automatisch, dit is een actieve daad van God. God zelf komt achter mij aan. En dat doet Hij niet één keer, maar dat doet Hij alle dagen van mijn leven. God komt achter mij aan in Jezus Christus. Dat begon al in het paradijs. Toen Adam en Eva gezondigd hadden verstopten ze zich voor God. Maar Hij zoekt hen op. En Hij vindt. Dat is ook precies waarvoor Jezus naar de aarde is gekomen, om de mens op te zoeken, te vinden en thuis te brengen. Vandaag is het de eerste adventzondag. We gaan het weer vieren: Jezus kwam naar de aarde om -zoals antwoord 1 van de Gewone Catechismus zegt- zich op te offeren om mij thuis te brengen in de liefde van God.

Hoe gevonden zijn door Jezus gelukkig maakt

Waarom maakt dat gelukkig? Ik kan ook vragen: waarom maakt gevonden zijn door Jezus gelukkig? Ik heb geprobeerd daar voor mezelf een aantal antwoorden op te geven. Het eerste is, als ik gevonden ben door Jezus dan zal het kwaad mij uiteindelijk niet verteren. Ik denk dat wij allemaal voelen dat het kwaad aan ons trekt. De zonde. Er gaan ook dingen mis in ons leven. Maar als Jezus mij in die situatie gevonden heeft en mij tot in die situatie gevolgd is -denk aan de gelijkenis van het verloren schaap- dan kan ik daar niet verloren aan gaan. Dat geeft rust. Dat maakt me blij.

Een tweede ding is de dood. Wij hebben allemaal de dood voor ogen. Wat gebeurt er met je als je sterft? Daar zit onzekerheid. Maar wie gevonden is door Jezus mag zeggen: de dood raakt me niet. Jezus steekt energie is het zoeken en vinden van mensen. Wanneer Hij jou gevonden heeft is Hij zuinig op je: Hij draagt je door de dood heen. Gevonden zijn door Jezus maakt je gelukkig omdat de dood je niet meer raakt.

Maar ook in dit leven heb je een bondgenoot. Als Jezus je vindt, blijft Hij bij je. Geluk en genade volgen je alle dagen van je leven. Mensen worden ongelukkig van eenzaamheid. Wie gevonden is door Jezus mag weten dat Hij altijd bij je is. Hij nam toch het initiatief? Hij begon toch met zoeken? Als Hij jou gevonden heeft trekt Hij zich nooit meer terug.

Er is nog een vierde reden waarom gevonden zijn door Jezus gelukkig maakt. Het geeft je rust omdat er iemand is die voor je zorgt. Jezus brengt je thuis in de liefde van God, zegt antwoord 1. God zorgt voor je met zijn liefde. Ik word daar blij van, weten dat er Iemand is die voor me zorgt en die me gelukkig wil maken. Ik word daar helemaal gelukkig van als ik bedenk wie dat is.

En dat is de vijfde reden. God en Jezus willen me gelukkig maken. Niet zomaar iemand is naar mij op zoek gegaan maar de Zoon van God. Niet zomaar iemand heeft mij gevonden maar de Zoon van God. Als ik bedenk wie Jezus is, als ik nadenk over zijn macht en zijn majesteit, dan weet ik zeker dat Hij mij ook thuis zal brengen. Antwoord 1 zegt: Zijn Geest maakt in mij de hoop wakker op Gods nieuwe toekomst, voor mij en heel de wereld. Dat ik op die nieuwe, gelukkige wereld mag rekenen maakt mij nu al gelukkig.

Echt geluk bepaal je niet zelf

Ik hoop dat je merkt dat dit je blij maakt. Dat je hier een geluksgevoel van krijgt. De kern is dat het aan Gods kant begint. Het is Psalm 23:6, God komt mij met zijn geluk en genade achterop terwijl ik de andere kant op kijk of zelfs de andere kant op ga. En Hij zal dat blijven doen, dat is het duurzame aan dit geluk. Mooie spullen, gezondheid, relaties, een man of vrouw, - je kunt het allemaal verliezen. Maar gevonden zijn door Jezus blijft altijd. Hij is trouw. Omstandigheden veranderen, maar God en Christus niet. Hier zit vraag 3 van de Gewone Catechismus. Over echt geluk. Blijkbaar is er echt geluk en nep geluk. Vraag 3 is net als vraag 2 een kritische reactie op antwoord 1. V/a 1 is een belijdenis: wat mij echt gelukkig maakt is dat Jezus mij achterop gekomen is en mij gevonden heeft. Vraag 2 vroeg toen: maar ben je niet zelf verantwoordelijk voor je geluk? Antwoord: gelukkig niet. De volgende kritische vraag is: maar zoekt ieder mens dan niet zelf het geluk? Oftewel, bepaal jij als mens niet wat geluk is en wat jou gelukkig maakt? Antwoord: nee. Wat jij misschien geluk noemt -gezondheid, voorspoed, welvaart- is zo vluchtig als wat. Het kan zomaar verdampen en verdwijnen. Bovendien, wees eerlijk: zit in wat jij geluk noemt niet vaak ook heel veel verdriet? Wat kun je ongelukkig zijn in je huwelijk, wat kun je een verdriet hebben om kinderen en kleinkinderen. Nee, zegt antwoord 3, echte vreugde ligt in God, de bron van het leven, en in Jezus Christus, het licht van de wereld. Je weet ondertussen waarom dat zo is: Gods volgende genade is in dit leven niet af te schudden.

Concreet

Maar als jouw geluk is dat God je met zijn genade achtervolgt, wat moet jij dan doen? Hoe wordt deze preek concreet in je leven? Allereerst, ga eens na hoe jij bezig bent met die zoektocht naar geluk. Mensen willen gelukkig zijn. En wij zijn heel gevoelig voor blij zijn en niet blij zijn. Ook jij zoekt op de een of andere manier naar geluk. Maar hoe ben je daarmee bezig? Erken jij dat je grootste geluk is dat je door Jezus gevonden bent? Als dat zo is ga je ook anders om met wat volgens deze wereld gelukkig maakt. Je kunt niet doorgaan op die weg van onecht geluk. De grote vraag is of wij ons durven toevertrouwen aan Gods gelukkigmakende inzet voor ons. Hij wil ons gelukkig maken. Geloof je dat? Vertrouw je daarop? De zonde fluistert je in: daar kun je maar beter zelf voor zorgen, pak wat je pakken kan. Aan Jezus zie je dat dit onzin is: Hij liet tot in de dood voor zich zorgen door zijn Vader en Hij ontving het hoogste geluk. Als jij het moeilijk vindt om voor je geluk te vertrouwen op God, bedenk dan dat Hij je gelukkig wil maken.

Er is nog een tweede punt waarop deze preek praktisch kan worden in je leven. Het eerste was: ga eens voor jezelf na hoe jij zoekt naar geluk. Als je dan op het punt gekomen bent dat je zegt: mijn geluk is dat ik door Jezus gevonden ben, hoe wordt dat dan steeds sterker in je leven? Zeggen dat je grootste geluk is dat je door Jezus gevonden bent, is een belijdenis. En een belijdenis moet je je eigen maken. Psalm 23:6b zegt: ‘ik keer terug in het huis van de HEER tot in lengte van dagen.’ In de kerk hoor je iedere keer weer dat je door Jezus gevonden bent. In de kerk zie je het in de doop. Onderga en vier je het in het avondmaal. Je bezingt het in liederen en we danken God ervoor in onze gebeden. Op zijn meest praktisch: de kerk is de plek waar je oefent om geluk te hebben. Amen.