Zeg jongens en meisjes, kijken jullie eens even goed om je heen in deze kerkzaal: zien jullie ergens een klok? Wie van jullie ziet hier een klok…? Nee, er is hier geen klok. Boven mijn hoofd niet. Helemaal achterin niet. Aan de zijmuren niet. Nergens in deze kerkzaal hangt een klok. Is het dan niet belangrijk hoe laat het is? ‘Natuurlijk wel,’ zeggen jullie, ‘anders duurt die preek helemaal een eeuwigheid - superlang dus!’ Juist daarom hangt er in sommige kerkzalen wel een klok, en dan zo dat de dominee die kan zien, dus achterin. Maar jullie begrijpen wel jongens en meisjes dat, of er nou een klok in de kerk hangt of niet, dat de tijd wel doorgaat! Er is geen plek op aarde waar de tijd stil staat. Waar je ook zou gaan wonen, je wordt altijd ouder. En toch, is er één plek waar geen tijd is. Dat is niet een plek op aarde, maar die plek is de hemel. In de hemel kan geen tijd zijn, omdat God daar is. En God is eeuwig. Hij heeft zelf de tijd gemaakt. Op aarde wordt het telkens opnieuw dag en nacht. Maar in de hemel is het altijd licht. Nooit wordt het nacht, altijd is het dag. God wordt dan ook niet ouder. Voor Hem is er geen gisteren en ook geen morgen. Voor Hem is het altijd vandaag. En dat op aarde de tijd wel verder gaat, heeft geen invloed op God. Hij laat dat gebeuren, maar zelf staat Hij daar buiten. Voor Hem geldt geen enkele tijd. Daarom hangt er ook in de hemel geen klok. En dat er in de kerkzaal hier ook geen één hangt, kan zijn omdat we hier de eeuwige God ontmoeten! Als je God ontmoet staat de tijd even stil.

En het is soms trouwens ook best lekker om even geen klok of horloge in de buurt te hebben. Dan word je ook niet opgejaagd door wat je allemaal nog moet doen. Is dat niet de ellende van ons leven? Dat we zo druk zijn? God heeft het nooit druk. Want Hij kan niet opgejaagd worden door de tijd. Hij leeft immers eeuwig! En daarom komt er in een leven met God ook rust. Gods eeuwigheid, dat wil zeggen dat God eeuwig is, en het menselijk leven hebben dus met elkaar te maken.

In deze preek over Gods eeuwig-zijn formuleer ik het thema zo:

God gaat met de mens om vanuit zijn eeuwigheid

God is eeuwig, en zo, als de eeuwige God, komt Hij naar de mens toe, en gaat Hij met Hem om.

Je ziet dit heel duidelijk in Deuteronomium 32:40. Deuteronomium 32 is een lied van Mozes. Dat hij in opdracht van God moest maken en dat het volk uit het hoofd moest leren, zie hoofdstuk 31:19. Waar gaat dat lied over? Over hoe God met zijn volk omgaat, en om zal gaan. God geeft Israël het land Kanaän. Maar wanneer het volk daar eenmaal woont zullen ze andere goden gaan dienen. De Here zal daarop reageren met straf. Andere volken zullen Israël in het nauw drijven. Want, en dan zijn we in vers 36, ‘de Here wil dat zijn volk inziet dat Hij de enige God is. Hij is de God die leven geeft. Hij is de God die redding biedt. En dan zegt God in vers 40: ‘Ik hef mijn hand op naar de hemel’ -God gaat dus een eed afleggen- ‘en ik zweer: ‘Zo waar Ik eeuwig leef: ...” En de eed die God aflegt is dan dat Hij met zijn vijanden zal afrekenen, vers 41 en 42. En vers 43 zegt dat Gods volk daar gelukkig mee kan zijn, dat betekent voor hen immers bevrijding, einde van de straf. Maar het diepste geluk ligt voor Gods volk in de laatste zin van dit lied: God verzoent hun schuld en wist die helemaal uit.

Maar wat gebeurt er nou in vers 40? God heft zijn hand op naar de hemel, en zweert: ‘Zo waar Ik eeuwig leef...’ zal Ik dit of dat doen. Dus God zet zijn woorden kracht bij door te verwijzen naar zijn eeuwigheid! God zegt: Ik ben eeuwig. Denk daaraan als je je afvraagt of je mijn woorden zult geloven. En wat zegt God mooie dingen. Ik bevrijd je van de vijand. En Ik verzoen jullie schuld. Telkens als God spreekt -niet alleen hier in Deuteronomium 32, maar in heel de bijbel- telkens als God spreekt, doet Hij dat als de Eeuwige. God zet zijn woorden kracht bij door te zeggen: ‘Ik ben eeuwig.’ En dat geeft Gods woorden ook een enorme kracht en reikwijdte. Als een mens iets zegt -iets belooft, of ergens mee dreigt- maar die mens sterft, of de dag waarop het had moeten gebeuren verloopt, ja dan kan die mens zijn woorden niet waarmaken. Maar God is eeuwig. Hij leeft eeuwig. Hij kan dus altijd zijn woorden waarmaken. Zijn beloften. Maar ook zijn dreiging.

Laat ik eerst nog wat meer zeggen over dat God eeuwig is. Overigens is dit de moeilijkste eigenschap van God tot nu toe. Want ons denken kan niet bevatten wat eeuwigheid ten diepste is. Er blijven dus alleen maar gestamelde woorden over. Dat God eeuwig is, dat Hij zich bekend maakt als de Eeuwige, wekt dan ook groot ontzag bij ons op. Wij kunnen God nooit helemaal begrijpen. En dat is maar goed ook. Zo is Hij een God om tegenop te zien en om veel van te verwachten!

Maar wat kunnen we dan wel zeggen over Gods eeuwig-zijn? De woorden ‘eeuwig’ en ‘eeuwigheid’ zijn in ons spraakgebruik de aanduiding voor een lange periode. In letterlijke zin wordt er een periode zonder eind mee bedoeld. Dat is dan ook vaak onze eerste gedachte bij eeuwigheid. Eeuwigheid is een superlange tijd. En voor God geldt dan, weten we uit de bijbel, dat Hij niet alleen geen einde heeft maar ook geen begin! Daar steigert ons denkvermogen. Dit kunnen we ons niet indenken. Maar als we zo over de ‘eeuwigheid’ spreken is dat vooral iets dat vóór en ná de geschiedenis speelt. God is er al van eeuwigheid, en Hij zal er zijn tot in eeuwigheid. En in die eeuwigheid na de geschiedenis van deze wereld neemt God de gelovigen dan mee. Toch is God ook nú de eeuwige God. Dus tijdens onze geschiedenis. Dat betekent dat we Gods eeuwig-zijn anders moeten definiëren dan: ‘een superlange tijd.’ Of als ‘een tijd zonder begin en eind’. Nee, dat God eeuwig is, betekent: dat Hij niet aan de tijd onderworpen is! Dat gaat dus veel verder. Dit betekent dat er voor God geen gisteren is, en ook geen morgen. Geen verleden en geen toekomst. Voor God is er geen opeenvolging van momenten. Gods eeuwigheid is gelijktijdig met alle fasen van de tijd. Hij leeft in een eeuwig heden. Hij staat buiten de tijd. Of ook boven de tijd. God heeft zelf immers de tijd geschapen. Hij kan die zelf dan ook opheffen, tijdelijk of voorgoed. De geschapen tijd heeft op Hem zelf geen invloed. God wordt niet ouder. Het verschil tussen tijd een eeuwigheid is dus geen kwantitatief verschil. Eeuwigheid is geen ‘eindeloze tijd’. Nee, het verschil tussen tijd en eeuwigheid is kwalitatief. De eeuwigheid is van een heel andere orde. Eeuwigheid heeft niets met tijd te maken. Maar dat kunnen wij niet bevatten. Wij kunnen niet anders denken dan in tijd. Wij kunnen immers niet uit de tijd stappen. Eeuwigheid heeft alles met God te maken. Niet de eeuwigheid is God, maar God is eeuwig. De eeuwigheid vindt zijn bron in de eeuwige God. Eeuwigheid is de manier waarop God bestaat. Al stamelend komen we niet veel verder dan dit: dat God eeuwig is betekent dat Hij niet aan de tijd onderworpen is. In onze wereld telt elke seconde, in Gods wereld telt alleen Hij!

God zegt in de bijbel: ‘Ik leef eeuwig.’ Hij zegt dat op vele plaatsen. In de Psalmen 90 en 102, in Jesaja 40, in Jeremia 10, in Romeinen 16. 1 Timoteüs 1:27 noemt God de ‘Koning der eeuwen’. Daniël 12:7 noemt Hem ‘de eeuwig Levende’. Maar waarom zegt God dit? Waarom komt God als de eeuwige naar mensen toe? Waarom gaat Hij met de mens om vanuit zijn eeuwigheid? Immers, als de eeuwige neemt God de geschapen tijd wel serieus. Wat er gebeurt in de geschiedenis van de aarde is voor Hem wel reëel. Het is er! Niet in de zin van ‘gebeurd’, of ‘moet nog gebeuren’, voor Hem zijn verleden en toekomst altijd present. Ze zijn voor zijn aangezicht. Als de eeuwige God kan Hij ook de geschiedenis binnengaan. Om de mens te ontmoeten. Adam en Eva in het paradijs. Later Abraham. En Mozes in de woestijn. Nog sterker: de eeuwige Zoon van God werd geboren in de tijd. Hij onderwierp zich vrijwillig aan de tijd. Voor een bepaalde periode. Dat is het kerstevangelie: de eeuwige Zoon van God onderwierp zich aan de regel van de tijd. Waarin je niet voor of achteruit kunt. Waarin de toekomst onafwendbaar op je afkomt. Waarin wat gebeurd is geen keer neemt. Voor de eeuwige God stond het kruis van Golgota er al lang. En is zijn koninkrijk een realiteit. Alleen moeten de mens, en de schepping er nog aan toe zijn. Wij moeten de eeuwige God niet proberen in ons tijds-denken te trekken. Het is omgekeerd: we verwachten eens opgetrokken te worden in zijn eeuwigheid. God handelt in de tijd met de mens, vanuit de andere kant van de tijd. En wanneer God in de tijd is, wordt Hij nog niet van de tijd. Denk aan het woord van Jezus in Johannes 8:58: ‘Van voordat Abraham er was, ben Ik.’

Maar nogmaals, waarom zegt God ons dat Hij eeuwig is? Het antwoord van Deuteronomium 32 was dit: God zet zijn heilrijke woorden kracht bij vanuit zijn eeuwigheid. Omdat Hij de eeuwige is maakt Hij zijn woorden altijd waar. Want de toekomst die Hij belooft, bestaat al bij Hem. Dit betekent allereerst dat Gods woorden het geloven waard zijn! Verder kan Gods eeuwig-zijn ons helpen om sommige dingen beter te begrijpen. Neem nou Gods eeuwige besluit van de verkiezing. Dat besluit is niet alleen voor en boven de tijd genomen, maar ook in de tijd. Voor God is er immers maar één heden! En vanuit dat ene heden van zijn bestaan gaat Hij met de mens om. De mens die wel in de tijd leeft. Voor God is er geen vóór de wereld, ná de wereld, of tíjdens de wereld. Want Gods eeuwigheid -ik zei het eerder al- is gelijktijdig met alle fasen van de tijd. En heel belangrijk, het verloop van de tijd op aarde doet aan God niets af of toe. Dat God naar ons toekomt als de eeuwige is dan ook om ons te bemoedigen. God verandert niet. Mensen kunnen -door de tijd heen- anders over God gaan denken, maar God denkt altijd hetzelfde over de mens. Hij wil hem redden door Christus! Gods evangelie heet daarom ook ‘een eeuwig evangelie’- Openbaring 14:6. Gods eigenschappen zijn ook niet aan de tijd onderhevig. Zijn liefde verandert niet door nieuwe indrukken die Hij opdoet. Gelukkig niet! En zijn goedheid kan ook niet toe- of afnemen. Die is volmaakt en -net als God- niet onderhevig aan het verloop van de tijd. ‘Wat God doet’ -zegt Prediker 3:14- ‘is voor eeuwig, opdat men Hem vreze. Dus opdat de mens Hem dient.’ God kan zomaar met zijn eeuwigheid de geschiedenis binnenkomen. En Hij kan de tijd en al het tijdelijke opheffen. Maar als de tijd wegvalt blijft God ‘over’. En dan is de vraag hoe het tussen Hem en jou is. Dat God eeuwig is betekent dat al het tijdelijke Hem eens zal ontmoeten.

God zegt ons dat Hij eeuwig is. Omdat Hij door ons geëerd wil worden. En omdat Hij ons met zijn betrouwbaarheid wil bemoedigen. En omdat Hij ons wil doordringen van de ernst van het leven in de tijd. Wanneer de tijd ophoudt te bestaan, is Hij daar. En verder niets. Had jij alles in Hem? Maar hoe is die eeuwigheid van God nu al in ons leven? Waar zie je die? Kun je daar iets van ontdekken op aarde? Ja, dat kan! De eeuwigheid van God heeft de wereld gezien, kunnen zien, in Jezus Christus. Als Jezus zegt: ‘Van voordat Abraham er was, ben Ik’, dan hoor je de eeuwige God spreken. De Zoon van God bestond al voordat Abraham geboren werd. En voor God is het moment waarop Hij zijn verbond sloot met Abraham, hetzelfde moment als wanneer Hij de beloofde zegen van dat verbond, in Christus waarmaakt. Daarom zijn Gods beloften zekerheden. Zijn beloften in de doop aan je gedaan veranderen niet omdat er voor God geen tijd zit tussen het doen van de belofte en de vervulling ervan. Voor de mens wel, en God neemt wat die mens doet in de tijd -geloof of ongeloof- heel serieus. Maar in God zelf liggen belofte en vervulling in elkaar. Je kunt niet zeggen dat de belofte aan de vervulling vooraf gaat. Voor God zijn ze gelijk. Want voor Hem is er geen tijd. Hij spreekt altijd in de tegenwoordige tijd. Gods trouw ligt daarom vast in zijn eeuwig bestaan.

Dat God eeuwig is ontdek je ook door naar de verkondiging van zijn Woord te luisteren. Het evangelie is een eeuwig evangelie, Openbaring 14. En de apostel Petrus zegt in zijn eerste brief ‘het woord van de Heer blijft eeuwig bestaan’. Eeuwig betekent ook hier: niet afhankelijk van tijdsduur. Wij kennen ook de uitdrukking iets is een ‘eeuwige waarheid’. Daarmee worden uitspraken bedoelt die waar zijn ongeacht het tijdstip waarop ze toepasbaar zijn. Het enkele verloop van de tijd doet aan hun waarheid of gelding niet af of toe. Dat geldt dus ook voor het evangelie van God. Die boodschap, die blijde boodschap van Jezus de Redder van de wereld, die is altijd waar! Die is altijd van toepassing. Ongeacht welk tijdstip het is in de geschiedenis, of vóór de geschiedenis, of na de geschiedenis. Het evangelie van Jezus Christus bestond al voor God, toen het op aarde nog niet voltooid was. Gods eeuwig evangelie is ingegaan in de tijd, zonder van die tijd afhankelijk te worden. Dat komt iedere keer op je af wanneer je luistert naar de verkondiging van het woord van God. Die eeuwigheidspretentie zit er altijd in. Het evangelie is het evangelie. Het verandert nooit.

Of het evangelie van de eeuwige God in je leven is kun je ontdekken door je af te vragen hoeveel grip de tijd nu op je leven heeft. Heel veel mensen in deze wereld leven zonder besef van eeuwigheid. Volgens hen geldt: ‘na de dood is er niets’. Dan krijg je dus een vreselijke haast. Want alles wat je wil moet in dit leven gebeuren. Maximaal genieten, maximaal geld verdienen, maximale ontspanning, maximale gezondheid. Soms staan deze dingen zelfs tegenover elkaar. Hoe kun je nu maximaal geld verdienen en maximaal vakantie vieren? Je komt in een spagaat terecht. En is dat ook niet wat er met veel mensen om ons heen gebeurt? Met alle gevolgen van dien, haast, stress, druk om te presteren? Wanneer je dit ook in je eigen leven opmerkt, leeft de eeuwigheid dan wel voor jou? Is de eeuwige God dan wel in je leven? Die als Schepper van de tijd nog één keer onze geschiedenis zal binnenkomen. Om een einde te maken aan de tijd. Om de mens mee te nemen uit de tijd. En hem te plaatsen in de eeuwige ruimte, die bij Hem is. Om daar zonder beperkingen te leven, te genieten, te kijken en te luisteren. Van de eeuwigheid wordt vaak gedacht dat die saai is. Maar hoe zou dat kunnen als de eeuwigheid alleen maar een afgeleide is van de manier waarop God bestaat? Je vindt Hem toch niet saai? Het eeuwige leven is het langste en belangrijkste stuk van je leven dat nog moet komen. Je leven verandert. Maar alleen ten goede. In het eeuwige leven zul je ontdekken dat dat leven pas het echte leven is. Met alles erop en eraan. Alles in volmaakte vorm.

Maar komt het leven nú er nou niet erg bekaaid af? Dit leven is toch ook mooi en waardevol? Dat is het zeker. Want het is het leven dat God ons gegeven heeft. Iets om zuinig op te zijn. Het is een waardevol bezit. Maar die waarde wordt alleen verzilverd wanneer je leven ook een leven met God is. Wanneer je je laat aanspreken -in de tijd- door de eeuwige God. Wanneer je de eeuwige Zoon, die geboren werd in de tijd, jouw leven laat redden en laat meevoeren naar de eeuwige Vader. In dat leven op aarde wil Jezus je troosten en bemoedigen. Hij zegt: bedenk dat je leven wordt gedragen en omsloten door de eeuwige Vader. Hij was er al voor je ontstond, en Hij zal er zijn na je dood. Buiten de tijd, kun je alleen bestaan bij Hem. En in Christus is Hij er voor je! Met de eeuwige Zoon loopt je weg naar de eeuwigheid, waar dan ook op jou de tijd geen vat meer heeft.

Jongens en meisjes, ik ga de preek nu ook weer met jullie afsluiten. We begonnen met de vraag waarom er in de kerkzaal eigenlijk geen klok hangt. Nou, dat is een voorbode, een voorproefje van het eeuwige leven bij God die eeuwig is. Op Hem heeft de tijd geen vat. En dat is iets wat in ons leven steeds meer werkelijkheid mag worden. En dat leer je in de kerk. Geen haast, maar rust. Geen stress, maar alle tijd om te luisteren naar God. En in kerken waar wel een klok hangt, zullen we maar zeggen dat die klok je bepaalt bij de tijd die wegtikt op zoek naar het moment van de wederkomst! Amen.