God is liefde
6 november 2022
Mijn liefde zie je in Jezus, jullie liefde wil Ik zien in de naaste.
Lezen: 1 Johannes 4:7-21
Tekst: 1 Johannes 4:7-21
Wat is liefde? Vaak is het gemakkelijker om voorbeelden te geven dan om de liefde te omschrijven. Denk maar aan de ‘Liefde is... spreuken’. Liefde is elkaar cadeautjes geven. Liefde is een gezellig avondje thuis. Liefde is elkaar om de hals vliegen. Liefde zelf kun je niet zien. Wat je ziet zijn de daden die uit liefde voortkomen. Op een wandtegeltje las ik: Liefde is slechts een woord, totdat iemand het betekenis geeft.
Op een bepaalde manier geldt dit ook voor Gods liefde. God maakt zijn liefde zichtbaar in Jezus Christus. God leren we kennen uit zijn Woord en uit de schepping en hoe Hij de schepping in stand houdt en bestuurt (artikel 2 NGB). In de Bijbel is het brandpunt Jezus Christus. In het gedeelte dat we gelezen hebben staat het heel duidelijk: ‘En hierin is Gods liefde ons geopenbaard: God heeft zijn enige Zoon in de wereld gezonden, opdat we door Hem zouden leven’ (1 Johannes 4:9). In zo’n ‘Liefde is... spreuk’ zou dat zo klinken: Liefde is het liefste wat je hebt geven om je vijand te redden.
Om je vijand te redden; voor ons gevoel staat dat haaks op liefde. Liefde richt zich toch op iemand van wie je houdt? Gods liefde dus niet. Gods liefde is anders. Als we nadenken over Gods liefde moeten we niet denken vanuit wat wij onder liefde verstaan. Dan maken we Gods liefde te klein. Gods liefde is veel mooier, rijker en dieper dan wij ons kunnen voorstellen. Als we vanochtend over Gods liefde praten dan stamelen we maar wat. En misschien dat we dan een glimpje van Gods liefde zien en begrijpen. Maar onthoud dat Gods liefde altijd groter is. Als God zich aan ons bekend maakt gebruikt Hij woorden die wij kennen en kunnen begrijpen. God sluit zich aan bij onze menselijke belevingswereld. Dat betekent nog niet dat daarmee alles over God gezegd is. Als God het heeft over zijn oren waarmee Hij naar ons luistert, zijn arm waarmee Hij bevrijdt en zijn ogen waarmee Hij ons ziet, dan is de werkelijkheid veel groter dan wat wij ons bij oren, armen en ogen voorstellen. Zo is het ook met zijn liefde. God gebruikt een woord dat wij kennen voor iets dat je voorstellingsvermogen ver te boven gaat.
Gods liefde is eeuwig en oneindig
God is liefde (1 Johannes 4:8,16). Omdat God eeuwig is, is ook de liefde eeuwig. Liefde hoort niet bij de schepping. Terwijl mensen geschapen zijn is de liefde nooit geschapen. De liefde bestaat omdat God bestaat. Liefde is geen uitvinding van mensen. Voordat er mensen waren was er al liefde. De liefde was de ruimte waarin de mens tot leven kwam. De liefde was zelfs de aanleiding voor het bestaan van de mens. Het waren immers Vader, Zoon en Geest die elkaar vol liefde aankeken en zeiden: Laten Wij mensen maken (Genesis 1:26).
Bij die liefde in God moet je denken aan de Vader, de Zoon en de heilige Geest. Drie personen, één God. De Vader houdt oneindig van zijn Zoon. En de Zoon heeft zijn Vader innig lief. De Vader en de Zoon beminnen en bewonderen ook de heilige Geest. En de heilige Geest brandt van liefde voor de Zoon en de Vader. Wat mensen niet lukt -met zijn drieën een liefdesrelatie hebben zonder jaloezie- dat bestaat in God. De liefde in God is geen woord maar het zijn de daden van liefde tussen Vader, Zoon en Geest. Zij hebben elkaar echt lief. Zij hebben alles voor elkaar over. Zij genieten van elkaars aandacht, elkaars gaven, elkaars woorden, elkaars verlangen, elkaars tijd en aanraking.
Omdat God liefde is heeft zijn liefde ook geen eind. Zijn liefde is zijn wezen. God en de liefde zijn onlosmakelijk aan elkaar verbonden. Zeg je God dan zeg je liefde, zeg je liefde dan zeg je God. Omdat God geen einde heeft, heeft ook de liefde geen einde. Menselijke liefde wel. Als wij sterven kunnen we onze geliefden niet meer liefhebben. Ook tijdens het leven gebeurt het maar al te vaak dat onze liefde stopt. Dat de rek er uit is. Dat er iets gebeurt wat de draagkracht van onze liefde te boven gaat. Dan zeggen we: tot hier kon ik het hebben, maar wat hij nu gedaan heeft, zoals zij me nu in de steek gelaten heeft, nee op deze manier kan ik niet meer van hem of haar houden. Gods liefde stopt nooit want Hij is liefde. Gods liefde verandert nooit. Zijn liefde wordt zelfs niet anders van onze zonden. Denk dat nooit. Je zonde raken God wel, maar zijn liefde voor je wordt er niet anders van. Gelukkig maar, dat is onze redding. Gods liefde kan niet stuk.
Ik moet daarbij denken aan hoe Gods liefde zichtbaar wordt in Jezus. Als Hij aan het kruis hangt spreekt Hij de verbluffende woorden: ‘Vader, vergeef hun, want ze weten niet wat ze doen’ (Lucas 23:34). Jezus bidt voor de mensen die Hem onnoemelijk pijn hebben gedaan. Hij gunt hen de hemel, Hij wil de eeuwigheid met zijn beulen doorbrengen. Dat Gods liefde eeuwig en oneindig is blijkt ook uit het slot van Romeinen 8. De apostel Paulus noemt een heel rijtje dingen die niet tussen ons en Gods liefde in kunnen komen. Waarom kunnen ze dat niet? Omdat het geschapen dingen zijn. Luister maar: ‘Ik ben ervan overtuigd dat dood noch leven, engelen noch machten noch krachten, heden noch toekomst, hoogte noch diepte, of wat er ook maar in de schepping is, ons zal kunnen scheiden van de liefde van God, die hij ons gegeven heeft in Christus Jezus, onze Heer.’ Geschapen dingen kunnen nooit de ongeschapen liefde van God verdringen. Dat is evangelie.
Gods liefde wordt opgeroepen door Hemzelf
Gods liefde is actie, nooit reactie. Zo geldt dat wel voor onze liefde. Veel van onze liefde is gevoel. Daar is niks mis mee, God heeft dat zelf zo geschapen. Maar liefde kan en mag ook een keus zijn. Je kiest ervoor om de ander lief te hebben. En je houdt dat vol ook als je er weinig of niets voor terug krijgt. Voor ons idee is dat een onmogelijkheid. Wij zeggen: voor liefde heb je er twee nodig. Als de een niet meer wil, bijvoorbeeld in een huwelijk, dan stopt de ander er ook mee. Het is voor mensen bijna niet op te brengen om eenzijdig lief te hebben. Hoewel, de liefde van ouders voor kinderen is vaak wel zo sterk; ook als je er niets voor terugkrijgt blijf je toch van je kind houden.
Gods liefde is nog weer anders. In Romeinen 5 staat: ‘God bewijst ons zijn liefde, doordat Christus voor ons gestorven is toen wij nog zondaars waren.’ Toen we nog ‘Gods vijanden waren’, staat een paar verzen verder. Gods liefde begint in Hemzelf. Het is de liefde van Vader, Zoon en Geest voor elkaar. Een diepe, brandende aandacht voor elkaar waarin vreugde en vrede gedeeld wordt. In die ring van drie maakt God ruimte voor de mens. Niet omdat de mens een waardevolle toevoeging is aan de vriendschap van hen drieën, maar omdat God het de mens gunt om in hun vriendschap te delen. Wat kijk je dan verwonderd rond naar de Vader, naar de Zoon, naar de Geest. Wat je ziet is pure vreugde. God houdt niet van ons omdat wij het waard zijn om geliefd te worden, maar omdat zijn liefde ons waardevol maakt.
Dat Gods liefde actie is in plaats van reactie blijkt ook uit zijn keuze voor het volk Israël. In Deuteronomium 7:7-8 zegt Mozes tegen het volk: ‘Het is niet omdat u talrijker was dan de andere volken dat hij u lief kreeg en uitkoos - u was het kleinste van allemaal! Maar omdat hij u liefhad en zich wilde houden aan wat hij uw voorouders onder ede had beloofd, heeft de HEER u met sterke hand bevrijd uit de slavernij, uit de macht van de farao, de koning van Egypte.’ Het was niet omdat iets in Israël God aantrok, God verbindt zich aan hen vanuit zijn eigen motieven. Dat motief is liefde. Vanuit datzelfde motief verbindt God zich nog steeds aan de kinderen van de gelovigen die gedoopt worden. In 1 Johannes 4:10 lazen we: ‘Het wezenlijke van de liefde is niet dat wij God hebben liefgehad, maar dat Hij ons heeft liefgehad en zijn Zoon heeft gezonden om verzoening te brengen voor onze zonden.’ En in vers 19: ‘Wij hebben lief omdat God ons het eerst heeft liefgehad.’ Onze liefde is altijd reactie: teruggeven of doorgeven van wat we ontvangen hebben. Gods liefde wordt opgeroepen door Hemzelf. Hij zet zich ertoe om lief te hebben. Voor ons klinkt dat negatief; voor God, die liefde is, kost het geen enkele moeite. Het is het liefste wat Hij doet.
In Jezus zie je dit werkelijkheid worden. Ik denk aan hoe Jezus met de Samaritaanse vrouw omgaat (Johannes 4:5-7). Er zijn meer voorbeelden. Juist hen die niet tot het volk Israël behoren geeft Hij zijn liefdevolle aandacht: Hij kent hen, Hij weet wat ze nodig hebben. Zijn liefde voor de Samaritaanse vrouw wordt niet getriggerd door iets in haar. Het is de liefde van Vader, Zoon en Geest die Jezus uitdeelt.
Gods liefde verwarmt of verteert
Juist hier blijkt dat Gods liefde niet lievig is. God is niet soft, geen therapeut, geen knuffelbeer. God is heilig. Zijn liefde is anders dan wij denken. Maak niet de vergissing dat je vanuit onze menselijke liefde over Gods liefde gaat praten. Onze menselijke liefde kan en mag afgewezen worden. Liefde kan betekenen dat je iemand loslaat en ruimte geeft. Soms gaat dat ook te snel en te gemakkelijk. We veroordelen de ander niet en geven hem of haar alle ruimte om eigen keuzes te maken, ook als dat keuzes zijn die volgens ons heel slecht zijn. We zijn bang om de relatie onder druk te zetten als we scherp zijn. Dat is niet altijd liefdevol. Vanuit echte liefde die het geluk van de ander zoekt kan er veel gezegd worden.
Maar als Gods verwarmende en levengevende liefde wordt afgewezen, dan nog blijft die liefde. Gods liefde kan niet stuk. Gods liefde verandert niet. Maar Gods liefde kan niet zonder gevolgen worden afgewezen. Waarom dat zo is weet ik niet. Veel mensen lopen hier tegenaan: als je een aanbod van liefde afwijst hoeft die ander toch niet gelijk kwaad te worden? God zelf noemt zijn liefde een vuur. Zo zegt Hij in Zacharia 8:2: ‘Ik brand van liefde voor Sion; met vurige liefde neem ik het op voor Jeruzalem.’ Over de God die liefde is kan ook gezegd worden: ‘Onze God is een verterend vuur’ (Hebreeën 12:29). Gods liefde betekent niet dat Hij niet oordeelt. Ook in 1 Johannes 4 lazen we dat er een dag van oordeel komt (vers 17). Maar hoe hebben die twee dan met elkaar te maken, hoe kan een God die liefde is mensen veroordelen? Ik denk aan het volgende voorbeeld. Wie met zijn gezicht naar een vuur staat wordt verwarmd. Maar ga je met je rug naar dat vuur toestaan, dan wordt het gevaarlijk. Als het vuur groter wordt of als er een brandend stuk hout uitrolt verbrandt het je. Daarom zegt God: bekeer je, draai je om. Keer je naar Mij toe en leef uit mijn liefde. Eerder werd wel gezegd: Gods liefde is jaloerse liefde. Als jouw man of vrouw verliefd wordt op een ander ben jij superkwaad. Dat is de verterende kracht van je liefde. Spreuken 6:34 zegt: ‘Jaloezie vervult een man met woede, wanneer het tijd is voor wraak, is hij meedogenloos.’ Wie Gods liefde afwijst wordt niet geoordeeld maar haalt het oordeel over zichzelf heen. Want zonder Gods liefde gaat het leven stuk. In een van de mooiste teksten van het Nieuwe Testament hoor je dat; Johannes 3:16: ‘Want God had de wereld zo lief dat Hij zijn enige Zoon heeft gegeven, opdat iedereen die in Hem gelooft niet verloren gaat, maar eeuwig leven heeft.’ Dat Gods liefde verwarmt of verteert wordt zichtbaar in Jezus. Omarm je Hem of houd je Hem op afstand?
We hebben nu drie dingen ontdekt over Gods liefde. Daarvoor zijn we de Bijbel doorgegaan van Oude naar Nieuwe Testament en weer terug. 1 Johannes 4 voegt nog een aspect toe. Kort samengevat zegt God daar: mijn liefde zie je in Jezus, jullie liefde wil Ik zien in de naaste. Denk terug aan het begin van de preek, liefde is geen abstractie maar een daad. God houdt van mensen, dat zie je in Jezus (leidt Gods liefde voor jou niet af uit wat je in je leven overkomt, maar uit zijn Zoon die Hij voor je gaf). En je ziet Gods liefde wanneer mensen elkaar gaan liefhebben. God ziet jouw liefde voor Hem wanneer jij liefde geeft aan je medemens. God loopt niet rond hier op aarde, je medemens kom je wel tegen. Het is gauw gezegd: God heb ik lief. De proef op de som is je liefde voor de medemens. Johannes schrijft: ‘iemand kan onmogelijk God, die hij nooit gezien heeft, liefhebben als hij de ander, die hij wel ziet, niet liefheeft.’ Je ziet Gods liefde in de liefde van en aan elkaar. Jezus maakt dit heel concreet. Hij zei: heb je vijanden lief (...) Is het een verdienste als je liefhebt wie jou liefheeft (Matteüs 5:44-47)? En Hij zei: ‘Er is geen grotere liefde dan je leven te geven voor je vrienden’ (Johannes 15:13). In Romeinen 5 zegt Paulus daarover: ‘Er is bijna niemand die voor een rechtvaardig mens wil sterven, slechts een enkeling durft voor een goed mens zijn leven te geven’ (vers 7). En dan volgt die tekst over Jezus die voor ons stierf toen wij nog zondaars waren. Kortom, de totaal andere liefde van God moet zichtbaar worden in de levens van zijn kinderen. Liefde die opvalt, die meer is dan het gewone, die verder gaat waar andere liefde stopt. Laten we die liefde oefenen. Laten we net als God anders zijn in de liefde. Amen.