Voor wij gaan bidden om Gods zegen over het komende seizoen denk ik dat het goed is om ons af te vragen wat zegen is. We gebruiken dat woord vaak maar wat is het nou precies? Waar vraag je bijvoorbeeld om als je op je trouwdag bidt om een zegen over je huwelijk? Wat vraag je als je bidt: ‘Here, zegen dit eten, om Jezus’ wil, amen’? En wat krijg je mee aan het einde van de kerkdienst als de zegen wordt uitgesproken? Gevoelsmatig heel veel, maar kun je het benoemen? Dus wat is zegen eigenlijk? Het is wel handig om dat te weten wanneer we om een zegen gaan bidden over het komende seizoen. Is het dat alles goed met je gaat, dat je geluk en voorspoed hebt? Is dat Gods zegen?

In allerlei uitdrukkingen zit ook het woord zegen. Bijvoorbeeld: mijn zegen heb je. Dat betekent: van mij mag het, ik ga akkoord. Of: op hoop van zegen. Dat wil zeggen: we proberen het gewoon en we zien wel hoe ver we komen. Of: hierop rust geen zegen. Dan bedoel je: laten we er maar mee stoppen want op de een of andere manier gaat het niet lukken. En wat denk je van deze: iets is een zegen voor de mensheid. Bijvoorbeeld de medische wetenschap, dat is een zegen voor de mensheid. Maar daar ontstaat gelijk ook de discussie. Wat de één een zegen vindt kan de ander een vloek vinden. Bijvoorbeeld: is rijk zijn een zegen of is het een vloek? Wat een ellende kan veel geld geven. Mensen die een paar miljoen winnen in de loterij hebben soms professionele hulp nodig omdat alle doel en zin uit hun leven verdwenen is. Of neem godsdienstvrijheid, is dat een zegen of is dat een vloek? In Nederland mag je in vrijheid christen zijn en naar de kerk gaan, maar dat kan ook verzwakkend op je geloof inwerken: je kunt een diepe, overtuigde keus voor God zomaar levenslang uitstellen.

Dus wat is zegen? Waar bid je om als je zegt: ‘Here, zegen het komende seizoen.’ Vaak zal het voor ons toch in de sfeer zitten van: geluk, voorspoed, dat het goed met je gaat. Zakelijk, persoonlijk, met je gezin, in je huwelijk, op school, met je opleiding. ‘Here, geef dat het allemaal lukt.’ En als het dan ook lukt, als het goed met ons gaat, vertalen we dat naar zegen. Je bent gezond, getrouwd, kreeg kinderen, kleinkinderen, je kunt lekker op vakantie, uit eten, je hebt werk en inkomen, wat een zegen! En dat is ook zegen. God geeft het jou en je dankt Hem er ook voor. Maar wat nu als je deze dingen niet krijgt? Of ze werden je afgenomen? Krijg je dan geen zegen van God? Zo kan je dat voelen omdat we altijd maar over Gods zegen praten bij de mooie dingen die we krijgen. Psalm 128 kan dit idee versterken. Psalm 128 zegt: eten en drinken, werk, geluk en voorspoed, een vrouw, kinderen, ‘zó wordt gezegend de man die ontzag heeft voor de HEER.’ Maar zegent God mij dan niet als ik iets uit dit rijtje mis? Sterker nog, moet ik me nu gaan afvragen of dan ik geen ontzag heb voor God? Kortom: mis je Gods zegen -of een stukje van Gods zegen- als je ziek wordt of als je moeiten ervaart of ongetrouwd bent of geen kinderen kreeg of geen werk hebt of niet op vakantie kunt? Wanneer je heel vaak bij voorspoed mensen hoort zeggen: God zegent mij, dan kun je je zomaar afvragen: zegent God mij dan niet? En voor je het weet ben je opstandig, verdrietig, jaloers. Jij wil ook geluk!

Thema voor de preek vanavond is:

Gods zegen maakt het verschil in je leven

Ik wil nu een voorbeeld geven dat iets meer duidelijk maakt wat zegen in je leven is. Dit voorbeeld gaat over bepaalde aspecten van Gods zegen, er is meer over te zeggen, maar dit is het voorbeeld: stel je je leven voor als een schilderij, dan is Gods zegen de lijst daar omheen. Gods zegen is de lijst om je leven. Het kader waarin je leven staat. Meer nog, Gods zegen houdt je leven op spanning. Zonder het raamwerk van die lijst staat het doek niet op spanning en komt het schilderij niet tot zijn recht. Zo komt je leven niet tot zijn recht zonder Gods zegen.

Bij een schilderij trekt -als het goed is- de lijst niet de aandacht. Zo heeft Gods zegen ook iets onzichtbaars in je leven. Toch is het er of het is er niet. Ik moet denken aan iemand die heel rijk is, het gemaakt heeft, succesvol is, en toch diep ongelukkig. Hij heeft alles wat zijn hart begeert maar mist één ding: iemand om het mee te delen, een partner. Dat hele grote landhuis en dat tweede huis in Spanje en die auto waar hij zo heerlijk hard in kan rijden die betekenen niks voor hem als hij het niet kan delen. Diezelfde rijkdom die hem nu geen voldoening geeft komt in een heel andere setting te staan wanneer hij het met iemand kan delen.

Zo maakt ook Gods zegen het verschil in je leven. Is jouw leven een leven met of zonder God? Rijk zijn is mooi, maar is het zegen in een leven zonder God? Gezondheid is geweldig, maar is het zegen in een leven zonder God? Succes en voorspoed en vakanties zijn heerlijk, maar is het je tot zegen in een leven zonder God? Of jouw leven een leven met of zonder God is, is niet altijd zichtbaar. Net zoals die lijst om het schilderij niet de aandacht trekt. Maar zonder lijst komt het doek niet uit de verf. Of God in je leven aanwezig is dat maakt het verschil. Gods zegen is zijn aanwezigheid. Hij is erbij. Hij is het kader waarin je leven staat. Hij houdt je leven op spanning en laat je leven uit de verf komen.

Dit betekent dat een heel mooi en gevuld leven, vol met rijkdom, een mooi huwelijk, kinderen, weet ik wat allemaal, heel ongezegend kan zijn. Hier kom ik bij Spreuken 10:22. De spreukendichter zegt: ‘Alleen de zegen van de HEER maakt rijk, zwoegen voegt daar niets aan toe.’ Dat is een hele diepe wijsheid. Geluk is niet te koop. Aan succes kun je tot op zekere hoogte zelf werken maar of je ervan geniet dus niet. Zegen moet je ontvangen. Zegen kun je niet bewerken, daar kun je alleen om bidden. Het is een zegen wanneer God in je leven is. Je leven wordt een vloek wanneer God daar niet in is. En God wil in je leven komen, dat gaat van Hem uit. God verlangt daarnaar. Hij wil je leven omvatten, Hij wil het dragen.

Dat ontdek je als je kijkt naar de oorspronkelijke setting van de zegen. De zegen die je nu nog in de kerk hoort is al heel oud. Ik bedoel die woorden: ‘Moge de HEER u zegenen en u beschermen, moge de HEER het licht van zijn gelaat over u doen schijnen en u genadig zijn, moge de HEER u zijn gelaat toewenden en u vrede geven’ (Numeri 6:24-26). Deze zegen werd in de tijd van het volk Israël uitgesproken door de priester. Dan stond hij bij het altaar waarop zojuist geofferd was (Leviticus 9:22). En zegen en offer hebben ook alles met elkaar te maken. De zegen volgt op de verzoening die in dat offer uitgebeeld is. De verzoening zelf is zegen. Vrede krijgen met God, dat God de vrede met jou herstelt, dat is toch geluk? Dat legt toch de basis voor elke verdere zegen? Hoe kun je genieten van gezondheid, van welvaart, van eten en drinken, van een huwelijk en kinderen in een leven waarin er onvrede is tussen jou en God?

God wil in je leven komen, in je leven aanwezig zijn. Hij wil het leven met je delen. Dat is zijn genade, zijn liefde. Want eerst moet Hij de onvrede, onze vijandschap naar Hem toe, uit de weg ruimen. Overwinnen. Eerst moet er verzoening plaatsvinden. Dan is er ruimte voor relatie. Dat zie je ook in Jezus Christus. God verzoent zich met jou door het offer van Christus. God komt daarmee. Ons zwoegen -om met Spreuken 10:22 te spreken- voegt daar niets aan toe. God verzoent zich met jou door het offer van Christus. ‘Ontvang de zegen van de HEER uit Sion’, zegt Psalm 128. Zegen uit Jeruzalem. Daar waar vroeger de tempel stond en de priesterdienst plaats vond, en waar later Christus veroordeeld en gestorven is. God wil zich met jou verzoenen en in je leven aanwezig zijn. God zegt: mijn liefdevolle en genadige aanwezigheid in je leven maakt je leven mooi en gelukkig. Dat is zegen. En God zegt dat omdat Hij ons gelukkig wil maken. Bij zegen gaat het in de kern om de relatie met God, waar God zelf de bron en bewerker van is.

Als dat zegen is dan kun je dus ook gezegend zijn terwijl je ziek bent, geen werk hebt, weinig geld hebt, verlies te verwerken kreeg, wanneer je geen kinderen hebt of niet getrouwd bent. Voel je dat? Je mist niet iets van Gods zegen als je één van deze dingen mist. Want Gods zegen is dat Hij aanwezig is in je leven. Dat is zijn zegen. Laat dat niet uit beeld raken. Als wij met zijn allen aards geluk altijd maar zegen noemen dan vlakt het vreselijk af. Dan wordt Gods zegen voor ons iets dat gelijk staat aan succes en voorspoed en dat het goed met je gaat. Heb je dat door? En aards geluk is zegen, maar zegen is niet gelijk aan aards geluk. Aards geluk is een zegen want het komt uit God hand, je ontvangt het van Hem. En aards geluk maakt je leven ook mooi wanneer het ingekaderd is in een leven met God. Je mag ook verlangen naar aards geluk, naar gezondheid en voorspoed en een fijn gezinsleven. Maar zegen is niet gelijk aan aards geluk. Zodat je zou kunnen zeggen dat de zegen uit je leven verdwenen is wanneer je naar aardse maatstaven tegenslag te verduren krijgt. Vraag je daarom af naar welke zegen jij verlangt. Wat is zegen voor jou? Let op dat je leven geen schilderij zonder lijst wordt.

Daarom vind ik het ook belangrijk hoe wij over zegen praten. Wij leven als christenen in een wereld waarin veel gezocht wordt naar geluk. Mensen zijn soms wanhopig op zoek naar geluk. Dat zit diep in de mens. De mens is ook geschapen om gelukkig te zijn. Ook als je christen bent is dat een terecht verlangen. Maar veel mensen vinden het geluk niet, onder andere door een misplaatst idee van wat zegen is. Welvaart zonder God is geen zegen. Dat God in je leven is, dat is zegen. Dat maakt dat je gelukkig kunt zijn met welvaart, maar ook dat je gelukkig kunt zijn zonder welvaart. Voel je het? Daarom is het zo belangrijk hoe wij als christenen over zegen praten. Aards geluk is een zegen, maar zegen is niet gelijk aan aards geluk. Aards geluk kan zelfs een vloek voor je worden. Wanneer we zuiver spreken over Gods zegen -zijn zegen is dat Hij je leven wil omvatten- dan hoeft niemand met tegenslag zich af te vragen of hij of zij nog wel gezegend wordt. Een zuiver beeld van wat zegen is geeft ruimte om te genieten onder alle omstandigheden. Ik kan me een gezegend mens voelen, ook wanneer dingen tegen zitten, wanneer ik moeiten ervaar.

Behalve aan ons spreken denk ik ook aan ons gebed. Ons bidden straks, maar ook ons bidden thuis, het hele seizoen door. Hoe bidden wij? Met welke verwachting, met welke insteek, met welke motieven? Ook bij ons bidden is het zo belangrijk welk beeld wij hebben van zegen. Wij bidden terecht om Gods zegen op onze trouwdag. Wij bidden terecht om Gods zegen over ons eten. Wij vragen terecht om Gods zegen over het seizoen dat voor ons ligt. Wij bidden straks om Gods zegen over ons werk, onze opleiding, het kerkenwerk, over de landbouw, de veeteelt, de tuinbouw, de economie. Wij bidden straks om Gods zegen over heel ons leven en heel deze wereld. En wat bedoelen we dan? Dat het goed met ons gaat en met deze wereld? Dat het beter gaat? Minder werkloosheid, economische groei, banen, vrede en rust? Of zien we dat ook deze wereld een schilderij is dat alleen tot zijn recht komt in het raamwerk van Gods verlossing en vernieuwing? De zegen voor deze wereld is Jezus Christus. De zegen in ons leven is Jezus Christus. Door Hem wordt het doek van ons leven weer gespannen in het raam van de relatie met God. Zuiver bidden om Gods zegen gaat nooit voorbij aan die relatie.

Maar wat nu als je het gevoel hebt dat je leven alleen maar uit ‘lijst’ bestaat? In jouw leven geen gezondheid, geen partner, geen kinderen, geen welvaart? Je weet dat God je leven draagt en omvat en dat dit zegen is, maar verder... Laat dan die lijst een kozijn worden waardoor je God des te meer ziet. God en zijn beloofde aanwezigheid en hulp. Hoe je dat doet? Kijk bij tegenslag terug naar hoe God eerder voor je zorgde. Het verleden met God is een hoopvolle belofte voor de toekomst. Terugkijken in je leven laat zien dat God er was, dat Hij hielp, ondanks dat het moeilijk was. Maar Hij gaf je kracht, Hij hield je op de been, Hij sleepte je erdoor heen. Dat bemoedigt, dat geeft hoop en moed, dat geeft vertrouwen voor nu en voor de toekomst. En bedenk: eens schildert God je leven vol met geluk, iets waar Hij nu al mee bezig is. Want God is niet alleen de lijst, Hij is ook de schilder! Amen.