De zichtbaarheid van Gods onzichtbare eigenschappen

4 maart  2007

Herstart serie Gods volkomenheden: Gods onzichtbare eigenschappen zijn zichtbaar is onze werkelijkheid vandaag. En zijn doel daarmee: redding door geloof in Jezus.

Lezen: Romeinen 1:16-32

Tekst: Romeinen 1:20

Waarom moeten ongelovigen gestraft worden met de hel? Wij geloven daar toch in?! Neem even iemand in gedachten die niet gelooft in Jezus. Iemand uit je kennissen- of vriendenkring. Grote kans dat je nu denkt aan iemand die best heel sympathiek is. Iemand die je een ‘goed mens’ zou kunnen noemen. Een hele gewone, nette burger van dit land. Iemand die best iets voor een ander over heeft. Maar hij of zij gelooft niet! Waarom moet zo iemand nou de vreselijkste straf ondergaan die er is? De straf van God -wanneer Hij terugkomt om te oordelen de levenden en de doden- de eeuwige pijn en wroeging? Dat wil je toch helemaal niet geloven? Is dit niet één van die dingen die wij vaak tegen onze zin in geloven? Waar we niet aan willen denken, en niet aan herinnerd willen worden? Kan dit niet anders? Het is niet gek dat vele gelovigen grote moeite hebben met Gods oordeel over goede, nette ongelovigen.

 

Daarom hebben veel gelovigen hun geloof in de hel en het oordeel van God losgelaten. Zij vinden dat het ook zonder kan. Maar kan dat? Kun je het geloof in Gods oordeel over de ongelovigen loslaten? En red je daarmee je ongelovige kennissen en vrienden? Nou nee, niet echt. Lopen alle pogingen om Gods oordeel te ontkennen ook niet stuk op Romeinen 1:20: ‘er is niets waardoor zij te verontschuldigen zijn’? Dat wil zeggen: niemand heeft een geldig excuus om niet in God te geloven. Sterker nog, geen mens kan zeggen: ‘Ik wist niet van het bestaan van God af. Ik kende God niet.’ Hoe kan dat? Wat zijn dit voor vreemde woorden? Er zijn toch heel veel mensen die God serieus niet kennen? Hebben zij geen geldig excuus wanneer God hen in zijn oordeel ter verantwoording roept? Romeinen 1:20 zegt: Nee! Waarom niet? Omdat ieder mens God, sterker nog, Gods onzichtbare eigenschappen kan zien in de werkelijkheid. Gewoon: in deze wereld. In de schepping. En daarom, zegt God, heeft iedereen de plicht om Mij te dienen, om Mij te vereren. Wie dat niet doet, doet dat bewust niet. En daarover, over dat gedrag, over die houding, komt mijn oordeel. En alleen geloof in Mij redt van dat oordeel.

 

Nu hebben we als gemeente in eerdere preken al stilgestaan bij verschillende van Gods eigenschappen. God is liefde. Dat God één is, een God zonder innerlijke tegenstellingen. We hebben nagedacht over Gods eeuwigheid. Zijn onveranderlijkheid. En zijn alomtegenwoordigheid. Zie artikel 1 van de Nederlandse geloofsbelijdenis voor een opsomming. Maar wie dat artikel erbij pakt ontdekt dat we nog lang niet alle eigenschappen van God hebben gehad. Deze preek vormt daarom de herstart van de prekenserie over Gods eigenschappen. In de komende weken wil ik de nog overgebleven eigenschappen van God behandelen. En weet u nog wat het doel was van die serie? In eerste instantie heb ik drie dingen genoemd. Ten eerste dat je antwoord kunt geven op de vraag: ‘Wie is God?’ Een vraag die je kinderen kunnen stellen -geloofsopvoeding- maar ook een vraag die een ongelovige je kan stellen. Het tweede doel van de serie over Gods eigenschappen is dat wij God leren loven en prijzen om wie Hij is. En het derde doel is dat wij leren met God om te gaan. Wat alleen kan als je Hem kent. Maar daar komt nu dus een vierde doel bij. Namelijk: dat we ontdekken dat Gods heerlijke eigenschappen zichtbaar zijn in deze wereld, en dat dus niemand een excuus heeft om niet te geloven. En hopelijk komen we dan hier uit: dat we als gelovigen aanvaarden dat Gods komende oordeel over het ongeloof terecht is.

 

Het gaat dan dus ook over ons eventueel ongeloof. Je wordt hier aangespoord je redding te zoeken in geloof in Christus. En je wordt hier aangespoord ongelovigen te vertellen van Gods oordeel en de redding door Jezus. Vanuit die grondgedachte: niemand heeft een excuus om niet te geloven. Ik niet. Maar mijn ongelovige vrienden ook niet. Want -met de woorden van Romeinen 1:20- ‘Gods onzichtbare eigenschappen zijn vanaf de schepping van de wereld zichtbaar in zijn werken. Zijn eeuwige kracht en goddelijkheid zijn voor het verstand waarneembaar.’ En kennis maakt verantwoordelijk.

 

Het thema voor deze preek is:

God laat zijn onzichtbare, goddelijke eigenschappen zien in de geschapen werkelijkheid

 

Eerst een voorbeeld. De wind. De wind kun je niet zien. Die is echt onzichtbaar. Maar de wind wordt zichtbaar in zijn uitwerking. Een zacht briesje laat een vlag wapperen. Een felle wind duwt een zeilboot voort. Een harde stormwind blaast hijskranen, bomen en vrachtauto’s omver. Dus de onzichtbare wind is zichtbaar in zijn uitwerking. Daarom twijfelt ook niemand aan het bestaan van de wind. Dit voorbeeld maakt de betekenis van Romeinen 1:20 duidelijk: ‘Gods onzichtbare eigenschappen zijn zichtbaar in zijn werken.’ Maar waarom ontkennen zoveel mensen die onzichtbare eigenschappen van God dan? Waarom ontkennen zoveel mensen God zelf, zijn bestaan? En waarom twijfelen ook gelovigen aan sommige van die onzichtbare eigenschappen van God? Zijn liefde? Zijn onveranderlijkheid? Zijn eeuwigheid? Zijn almacht? Is dat misschien omdat wij verleerd zijn de dingen die wij zien gebeuren in deze wereld te koppelen aan God? In het voorbeeld van de wind: je ziet een zeilboot met opgebold zeil varen, maar je legt niet de link met de onzichtbare wind.

 

Het is artikel 2 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis waarin we belijden dat Gods onzichtbare eigenschappen te zien zijn in Gods werken, in Gods daden. De titel van artikel 2 is: ‘Hoe wij God kennen’. En dan staat er: ‘Wij kennen Hem door twee middelen. Ten eerste door de schepping, onderhouding en regering van de hele wereld. Want deze is voor onze ogen als een prachtig boek, waarin alle schepselen, groot en klein, de letters zijn, die ons te aanschouwen geven wat van God niet gezien kan worden, namelijk zijn eeuwige kracht en goddelijkheid, zoals de apostel Paulus zegt in Romeinen 1:20. Dit alles is voldoende om de mensen te overtuigen en hun elke verontschuldiging te ontnemen. Ten tweede maakt Hij Zichzelf nog duidelijker en volkomener aan ons bekend door zijn heilig en goddelijk Woord, namelijk voor zover dat voor ons in dit leven nodig is tot zijn eer en tot behoud van de zijnen.’ Aldus artikel 2 NGB. Het gaat nu om dat eerste. Dat eerste middel waardoor wij God kennen. Namelijk uit de schepping. En uit Gods onderhouding van die schepping, Hij houdt de wereld in stand. En we kennen God uit zijn regering van onze wereld: hoe Hij alles bestuurt. Opvallend genoeg staat dit ook voorop. Ik weet niet hoe dat bij u is, maar zelf zou ik het omgedraaid hebben: we kennen God uit de bijbel, ja en ook uit zijn schepping, onderhouding en regering van de wereld. Ik denk ook niet dat de volgorde in dit artikel -eerst schepping dan bijbel- een volgorde in belangrijkheid aangeeft. Ze zijn ongelijksoortig. Uit Gods Woord, uit de bijbel, worden de gelovigen onderwezen en bemoedigd in de weg van de verlossing. En daarom wordt uit dat Woord ook gepreekt in de kerk. En daarom kun je ook niet zeggen: ‘in plaats van de middagdienst ga ik God leren kennen uit de schepping, dus ik ga de natuur in’. Want de betekenis van Godskennis uit de schepping is heel anders. Die kennis ontneemt de mens iedere verontschuldiging. Wie dus op zondagmiddag in de natuur loopt in plaats van in de kerk te zitten, ontvangt van de schepping de boodschap: jij hoort te luisteren naar God! Jij hoort je te verdiepen in de weg van de verlossing!

 

Zien wij dit zo? Zien wij Gods onzichtbare eigenschappen in de geschapen werkelijkheid van deze wereld, en in alles wat in die wereld gebeurt? Dat is best nog moeilijk. Bij de voorbereiding van deze preek merkte ik dat ik daar heel bewust over na moest denken. En dat terwijl we dat eerste middel van artikel 2 om God te leren kennen ook niet mogen minachten! En het kan je ook heel erg versterken in je geloof! Gods eigenschappen zijn zichtbaar. Maar waar dan? Ik denk aan de discussie over het Intelligent Design. Dat in de biologie gezegd wordt: er moet wel een intelligent wezen achter de gevarieerdheid in de schepping zitten. De hele biodiversiteit kan nooit ontstaan zijn bij toeval. Dat bestaat gewoon niet! Ja en noem dat intelligente wezen dan maar ‘god’. Dat is natuurlijk nog niet de God van de bijbel. Maar dit is toch wel wat de eerste helft van artikel 2 bedoelt? Kijk naar de schepping, en concludeer dat er een Schepper moet zijn.

 

Maar er is meer. Gedetailleerder. Niet alleen God, maar ook Gods eigenschappen zijn zichtbaar in de werkelijkheid van vandaag, zegt Romeinen 1:20. Denk bijvoorbeeld aan wat Psalm 8 zegt: ‘Heer, onze Heer, hoe machtig is uw naam op heel de aarde.’ De uitwerking van Gods macht zie je wanneer je kijkt naar de mensheid die blijft bestaan -er worden telkens weer kinderen geboren- terwijl de duivel, Gods vijand, de schepping wil vernietigen. Dus Gods onzichtbare macht zorgt ervoor dat er tot op heden een mensheid bestaat. En dat laatste zie je wel! Denk weer even aan het voorbeeld van de wind. De onzichtbare wind zorgt ervoor dat een zeilboot vooruit komt, en die beweging zie je. Zodat je niet hoeft te twijfelen aan het bestaan van de wind. En zo hoef je dus ook niet te twijfelen aan het bestaan van Gods macht. Want Gods macht houdt de mensheid in stand. En dat zie je om je heen. Overal waar een kind geboren wordt. Ook al wordt er een ooievaar voor in de tuin gezet!

 

Maar dan een andere eigenschap van God: waar is de uitwerking van God goedheid te zien? Gods goedheid zelf is onzichtbaar. Net als die van mensen overigens. Wat je ziet bij een mens zijn alleen zijn goede, liefdevolle daden. Zo ook bij God. In Handelingen 14:17 staat over de zichtbare uitwerking van Gods goedheid: ‘God heeft blijk gegeven van zijn goedheid: vanuit de hemel heeft Hij u regen geschonken en vruchtbare seizoenen, Hij heeft u overvloedig te eten gegeven en u zodoende vreugde gebracht.’ Gods goedheid is dus zichtbaar in de onderhouding van het leven van de mens. Zelfs met een zekere welvaart: ‘God geeft u overvloedig te eten.’ Opvallend is overigens dat Paulus hier in Handelingen 14 spreekt tot mensen uit niet-joodse volken. Wanneer hij contact met hen zoekt, is zijn uitgangspunt dus niet de godsdienst die zij hadden, maar Gods bemoeienis met hen. Daar waren ze op aan te spreken.

 

Nog een eigenschap van God, zijn wijsheid. Wijsheid is altijd onzichtbaar, opnieuw: je ziet alleen iemands wijze optreden. En iemands wijsheid merk je op in de complexheid van wat hij of zij maakt. Een ingewikkeld bouwwerk is gemaakt door iemand met grote wijsheid. Dat leert ook Job. In Job 38-41 lees je hoe God reageert op Jobs aanklacht. Job begrijpt de gang van zijn leven niet meer. Waarom moet dit hem allemaal overkomen? En dat werpt hij God ook voor de voeten. Maar dan laat God zijn wijsheid zien. God zegt tegen Job: ‘Kun jij de zon laten opkomen? Kun jij het laten sneeuwen? Kun jij dauw voortbrengen? Kun jij de loop van de sterren regelen? Weet jij wanneer de berggeit moet werpen?’ God zegt: ‘Ik heb het nijlpaard geschapen. Zijn botten zijn staven van brons, zijn ribben stangen van ijzer. Kun jij een ring door zijn neus halen?’ Prachtige hoofdstukken, lees ze thuis nog maar eens door: Job 38-41. En Job zegt dan ook aan het eind: ‘Wie was ik, dat ik door mijn onverstand, uw besluit wilde toedekken?’ Gods wijsheid is zichtbaar in de complexiteit van de natuur.

 

Maar kun je dit nu voor al Gods eigenschappen doen? Romeinen 1:20 zegt van wel: Gods onzichtbare eigenschappen zijn vanaf de schepping van de wereld zichtbaar in zijn werken. Gods onveranderlijkheid zie je in de telkens terugkerende opeenvolging van de seizoenen. Gods eenheid, dat er in Hem geen tegenstrijdigheid is, merk je op in de consistentie van de logica. Gods alomtegenwoordigheid zie je in het leven. Zonder God geen leven. Een mens kan uit zichzelf geen leven beginnen, alleen beëindigen. Handelingen 17:28 zegt daarom: ‘In Hem -in God- leven wij, bewegen wij en zijn wij.’ Elk mensenleven op aarde, elke ademtocht, draagt het stempel van God.

 

En zo komen we uit bij de mens. Worden vooral in de mens Gods onzichtbare eigenschappen niet zichtbaar? Ja! Zo heeft God het gemaakt en bedoeld. ‘Hij schiep de mens naar zijn beeld’. De mens lijkt op God in die zin dat de menselijke eigenschappen hun bron vinden in God. De mens heeft lief omdat God liefde is. De mens doet recht omdat God rechtvaardig is. De mens kent trouw omdat God trouw is. De mens heeft medelijden omdat God barmhartig is. De mens oefent macht uit omdat God hem macht gaf. De mens mag eeuwig leven omdat God van eeuwigheid is en tot in eeuwigheid zal zijn. God schiep de mens als zijn evenbeeld, zegt Genesis 1:27. In de mens en zijn handelen zie je dus de onzichtbare eigenschappen van God! Wat is het diep verdrietig dat de zondeval hier een grote kras doorheen heeft gezet.

 

En toch blijft Romeinen 1:20 zeggen: ‘Gods eeuwige kracht en zijn goddelijkheid zijn voor het verstand waarneembaar.’ Dat betekent overigens niet dat geloven alleen en vooral een kwestie van het verstand is. Maar het verstand is er wel altijd bij betrokken. En hier in Romeinen 1:20 zegt Paulus: wie z’n verstand gebruikt, wie 1 en 1 optelt, komt bij het antwoord. Oftewel: wie de complexe diversiteit van de wereld bekijkt, en daar het nog steeds bestaan van de aarde en de mensheid bij optelt, en zijn welvaart, en wat is overgebleven van het beeld van God in mensen, ja die moet wel uitkomen bij de conclusie: er is Iemand die dit allemaal gemaakt heeft, een wezen groter dan ik zelf ben, Iemand die ook nog steeds voor alles -en voor mij- zorgt. Niet helemaal zo, maar wel met zijn verstand, kwam C.S. Lewis tot geloof. Toch lijkt dit niet aan te sluiten bij onze werkelijkheid. Want waarom gaan dan niet allen geloven? Paulus’ antwoord in Romeinen 1 is dit: ‘Hun onverstandig hart is verduisterd. En ze hebben de majesteit van de onvergankelijke God ingewisseld voor afgodsbeelden. Ze hebben de waarheid over God ingewisseld voor de leugen.’ Een bewust verzet dus. Dat bewust in stand gehouden wordt. Wie God niet eren, maken zich schuldig aan het negeren. Lewis was zo eerlijk zich over te geven. Dit bewuste verzet tegen de waarheid van God grijpt diep in. Vooral als het gaat over Jezus Christus. Gods onzichtbare liefde, is voor heel de wereld zichtbaar geworden in het sturen van zijn Zoon naar de aarde! Ten diepste moet je dat invullen in Romeinen 1:20; zodat er staat: ‘Gods onzichtbare liefde is vanaf Golgota en Pasen zichtbaar in deze wereld in Jezus Christus.’ Geprezen is zijn naam!

 

En niet alleen prijzen wij Gods naam daarom, maar ook kunnen we nu antwoorden op de vraag wie God is, en weten we hoe we met Hem zullen omgaan. Het antwoord is Jezus Christus. In Hem zien wij de Schepper. In Hem naderen wij tot onze Vader. Dit zijn dus de drie doelen van deze preekserie. Maar hoe gaat het met het vierde doel: dat wij als gelovigen aanvaarden dat Gods oordeel over het ongeloof terecht is? Zijn we ervan overtuigd dat ieder mens God en zijn liefde zou moeten kunnen kennen uit zijn daden in deze wereld? Het belang hiervan begint bij jezelf: er komt een oordeel aan. ‘Vanuit de hemel openbaart Gods toorn zich over al het kwaad en onrecht van hen die met hun onrechtvaardigheid de waarheid geweld aan doen’, Romeinen 1:18. Zoek jij dus nu je behoud in het geloof? Romeinen 1:18 is een tekst met apocalyptische ernst: ‘vanuit de hemel barst het oordeel los en spoelt over heel de aarde’ - het kan elk moment gebeuren. De troost, de bemoediging van Romeinen 1 is dat God tijd geeft. Sinds Paulus deze woorden opschreef al veel tijd, zo’n 1950 jaar. Er is geen excuus voor het ongeloof. Dat is niet alleen een scherpe boodschap, maar ook een genadige boodschap. God roept de wereld op redding te zoeken tegen de dag van zijn oordeel, in geloof in Jezus. En -dat is ook het belang van deze preek- God wil zichzelf en zijn liefde ook zichtbaar maken door mensen. In mensen. Die zijn evenbeeld zijn. In u en jou en mij. Zien mensen Gods liefde in jouw liefde? Ben jij een boek dat over Gods eigenschappen vertelt? In je doen, in je laten, in heel je levenshouding? Alleen zo red je -mogelijk- ongelovige kennissen en vrienden van Gods oordeel.

 

God zegt: zie mijn onzichtbare, goddelijke eigenschappen in mijn daden in deze wereld. En geloof daarom! Geloof in mijn komende, heilige oordeel. Waarom zegt God dit? Omdat er nu nog tijd is redding te zoeken in het evangelie van Jezus, Gods reddende kracht voor allen die geloven. Vandaag de dag lijken de meesten blind voor de persoon en het wezen van God. Maar wie wil leren het onzichtbare te zien, en wie wil leren zelf als mens een boek te zijn dat van God vertelt, mag vol vertrouwen zijn voor redding op de dag van het oordeel. Amen.