De gelijkenis van de zaaier is geliefd, maar heeft tegelijk iets beklemmends. Ik denk dat niemand wil horen bij degenen van wie het geloof wordt geroofd, niet standhoudt of wordt verstikt. Dit idyllische verhaal over een boer die zaait heeft een scherpe rand. Dat voel je. Je houdt je adem in wanneer het gaat over ‘oren die niets horen’ en ‘harten die niets begrijpen’. Het onbehaaglijke gevoel dat blijft hangen na het horen van dit verhaal wordt veroorzaakt door die harde scheiding, of je draagt vrucht of je doet dat niet. Er zijn niet vier opties in dit verhaal maar slechts twee, je draagt vrucht of niet. Dat laatste kan nog op drie manieren: het evangelie vindt helemaal geen voedingsbodem in je leven, het dringt niet diep door in je leven en verdwijnt onder druk, of het wordt overwoekerd door de zorgen van het dagelijks bestaan. De grote vraag is, blijft het evangelie in je leven, kiemt het uit en draagt het vrucht, of verdwijnt het uit je leven? Ik wil graag dat het evangelie in mijn leven blijft en vrucht draagt. Ik vermoed dat u en jij dat ook willen.

Hoe zorg je daar dan voor? Wanneer doe je het goed? En heb je hier eigenlijk wel invloed op? Om een antwoord te vinden op deze vragen moeten we allereerst ontdekken wat het geheim is van Gods koninkrijk. Dat woord ‘geheim’ (vers 11) betekent hier zoiets als, wat is de aard van Gods koninkrijk? Wat is de verborgen kracht, wat is de kern van dit rijk? Want daarmee ontdek je ook wat de sleutel is tot dit rijk.

Het geheim van Gods koninkrijk is Christus. Ik wil dit laten zien aan de hand van de gelijkenis en wat Jezus daar omheen vertelt. Wat de gelijkenis van de zaaier zegt over het koninkrijk van God is dat het een rijk is dat verkondigd wordt. Dat is opvallend. Aardse koninkrijk breiden zich heel anders uit. Aardse koninkrijken vergroten hun gebied door geweld en oorlog, aardse koninkrijken vergroten hun invloed door verovering en onderwerping. Maar het koninkrijk van de hemel werkt anders, is anders, tot in zijn kern. Je komt dat op het spoor als je nadenkt over de vreemde manier van zaaien. Welke boer doet dat nou op deze manier? Driekwart van het zaaigoed wordt verspild. Als je zaait gooi je het toch niet op de weg? En je gooit het toch ook niet op rotsachtige grond of tussen de distels? Zaaigoed is kostbaar. Maar dit is hoe God is. Hij is die boer en het zaaigoed is de verkondiging van het koninkrijk. God laat zijn rijk heel ruim verkondigen, met veel kans op verspilling. Maar God doet dat bewust, dat is zijn liefde, zijn wil om mensen in zijn koninkrijk te krijgen. Gods koninkrijk wordt verkondigd omdat God mensen daar wil binnenbrengen door hen te overtuigen. God wil mensen niet aan zich onderwerpen, zijn rijk is niet bezig de aarde te veroveren. God wil mensen voor zich winnen. Hij wil mensen overtuigen van zichzelf en dat het leven in zijn rijk goed is. Dat kost tijd. Net zoals het zaaigoed tijd nodig heeft om te ontkiemen. Het betekent ook dat een deel van het zaaigoed verloren gaat. Niet iedereen laat zich overtuigen. Je zou kunnen zeggen, van God uit gezien is dat verspilde liefde. Hij geeft zijn liefde, maar die wordt lang niet altijd beantwoord. En toch verspilt God liever zijn liefde dan dat Hij zijn rijk door middel van geweld op aarde zou brengen.

De meest opvallende verspilling van liefde is dat God zijn Zoon geeft, Christus. Het geheim van Gods rijk is Christus. De sleutel tot Gods rijk is Christus. Dat wordt duidelijk in het gedeelte tussen de gelijkenis en de uitleg ( vers 10-17). Dat gedeelte eindigt ermee dat Jezus tegen zijn leerlingen zegt: ‘Gelukkig jullie ogen omdat ze zien, en jullie oren omdat ze horen! Want ik verzeker jullie: vele profeten en rechtvaardigen hebben ernaar verlangd te zien wat jullie zien, maar ze kregen het niet te zien, en te horen wat jullie horen, maar ze kregen het niet te horen.’ Dit gaat over het leven en werk van Jezus. Jezus is de beloofde verlosser. De profeten uit het Oude Testament hebben namens God gesproken over iemand die de vrede tussen God en mensen definitief zou herstellen zodat er weer toekomst zou zijn. Wat hoopten de profeten dat hun woorden nog tijdens hun leven zouden uitkomen. Denk ook aan Simeon en Hanna (Lucas 2:22-39), twee rechtvaardigen die verlangden Jezus te zien. Zij hadden dat geluk ook, net als de leerlingen. En in dat ‘zien’ zit iets van herkennen. Simeon en Hanna herkenden in de baby van Jozef en Maria de beloofde verlosser. Dat was een herkennen in geloof. Zij begrepen dat deze baby de verlosser moest zijn. Zo hebben ook de leerlingen van Jezus begrepen dat deze timmerman de beloofde verlosser was. Het woord ‘begrijpen’ in Matteüs 13 is belangrijk. In de uitleg van de gelijkenis wordt het twee keer gebruikt. Er zijn mensen die horen en niet begrijpen (vers 19) en mensen die horen en wel begrijpen (23). Dat woord begrijpen betekent hier: samenvoegen of optellen. Je voegt een aantal gegevens bij elkaar en opeens zie je het: maar dan moet deze timmerman wel de beloofde verlosser zijn. De leerlingen hadden het begrepen, zij hadden Jezus herkend. Ze kenden de profeten, ze zagen wat Jezus deed en toen was het sommetje gauw gemaakt: Hij is de Messias. En daarmee hadden ze ook het geheim van het koninkrijk ontdekt, de aard van het koninkrijk: in dit rijk komt de hoogste Heer zelf naar de mensen toe. Wat een verspilling als je weet hoe het met Jezus afloopt. Hij sterft aan het kruis.

Maar als dit de geheimen zijn van Gods koninkrijk -liefde, sterven, geven op het verspillende af, en dat allemaal samenkomend in de persoon van Christus (we vieren het straks in het avondmaal)- wat is dan het geheim van de gelovigen? Als Christus het geheim van Gods koninkrijk is, wat is dan het geheim van hen die vrucht dragen? Want dat willen we toch, vrucht dragen; dat is, binnengaan in Gods koninkrijk? Hoe doen zij dat? Hoe is het zover met hen gekomen? Ja, zij horen het woord en begrijpen. Daar heb je weer dat woord ‘begrijpen’. Maar wat is er nou te begrijpen aan de verkondiging? Je kunt een preek snappen of niet. Maar daar gaat het hier niet om. Waar het om gaat is dat je optelt en samenvoegt. Je hoort dat de aard van Gods rijk liefde is, gevende, zich opofferende, zich verspillende liefde. En opeens zeg je, maar dan moet ik ook zo worden. Nu is het sommetje gauw gemaakt: als Gods rijk zo is, dan kan ik daar alleen binnengaan als ik ook zo word. Ik vind dit mooi. Het geheim van hen die vrucht dragen is dat zij begrijpen wie Jezus is en wat Hij doet. Jezus is de koning die zichzelf in liefde opoffert voor het voortbestaan van zijn rijk. Dat verandert hen. Zij die vrucht dragen willen zelf ook liefde geven. Willen hun liefde zelfs verspillen, dus dat je liefde geeft maar er niets voor terug krijgt. En ze zijn bereid te sterven. Zoals het graan in de aarde. Zoals hun Heer Jezus Christus. Ze zijn bereid te sterven aan zichzelf, zelfverloochening. Hun eigen verlangens en wensen kunnen ze opzij zetten. Dat is het geheim van hen die vrucht dragen: zij hebben Jezus Christus leren kennen en willen Hem navolgen.

Wat God vanmorgen tegen je zegt is: Ik wil je in mijn rijk hebben. God wil dat omdat Hij van mensen houdt. Hij houdt van zijn schepselen en van zijn schepping. En als zijn rijk vol is, vol van leven en mensen, dan wordt God geëerd. God wil je in zijn rijk hebben, maar wel als iemand die zelf ook liefde wil geven, liefde wil verspillen, als iemand die bereid is zichzelf te geven. Je kunt Gods rijk alleen binnengaan als je het geheim van dit rijk kent, en als je dat geheim aanvaardt.

Bedenk daarom of jij past bij de aard van Gods koninkrijk. Is de stijl van Gods rijk ook jouw stijl? Hoe ga jij om met mensen die tegenover je staan, probeer je hen met liefde voor je te winnen? Hoe ga jij om met je eigen verlangens en wensen, kun jij ze opgeven om de wereld en relaties mooier te maken? Wat doe jij wanneer je goede bedoelingen worden genegeerd, blijf je liefde geven ook al lijkt het pure verspilling? Kortom, wil jij passen in het rijk van God ook als je dan moet veranderen? Als je een ander mens moet worden, iemand die liefheeft, die geeft, die zich opoffert? Zou je willen dat dit het geheim van jouw leven wordt? Als je dat wil, vier dan het avondmaal, daarmee laat je zien dat je dit wil. Tegelijk vier je het avondmaal om de kracht te krijgen voor deze verandering.

Want het is nogal een verandering, van nature zitten we niet zo in elkaar. Ik ook niet. Maar niet willen veranderen betekent niet passen bij Gods koninkrijk. De aard van dit rijk ligt vast. De aard van dit rijk is zichtbaar geworden in Christus. Wie zelf niet zo wil zijn -wie weerstand heeft tegen het idee dat je tegenstanders moet liefhebben en jezelf moet opofferen- moet ook niets van dit rijk hebben. Bedenk dat je dan eeuwig in die hardvochtige wereld moet leven, in een wereld van verovering en onderdrukking, van geweld, oorlog en pijn. De toon van Matteüs 13 is ernstig want de meeste mensen in Jezus’ omgeving begrijpen niet wie Hij is. Ze kijken wel maar zien niet zijn liefde. Ze luisteren wel maar verstaan niet het geheim van het koninkrijk. Doofheid en blindheid voor de aard van Gods koninkrijk is je grootste vijand. Het is ook anders dan alles wat we kennen. En met die stijl van Gods koninkrijk lijk je ook niet ver te komen in deze wereld. Toch is Gods rijk een eeuwig rijk. Het is het winnende rijk, Christus heeft al gewonnen.

Laat dat je bemoedigen. Jezus overwon in zijn tijd op aarde doofheid, blindheid en verlamming. Dat waren wonderen met een symbolische betekenis: Hij kan begrip kweken voor de aard van zijn rijk. Hij kan je leren het geheim van zijn leven te doorgronden. Bid daarom. God wil mensen in zijn rijk hebben. Daar mag je aan vasthouden wanneer het tegenzit, wanneer je goede voornemens mislukken, wanneer de stijl van de wereld aan je trekt. God wil mensen in zijn rijk hebben. Hij nam het initiatief, Hij brengt het tot een goed einde.

Als je om je heen kijkt zie je ook mensen die de stijl van Gods koninkrijk vertonen. Het bestaat: mensen die passen in Gods koninkrijk. Ze hebben lief, ze geven, ze offeren zich op. Het evangelie van het koninkrijk viel bij hen in goede aarde en droeg vrucht. Dat is ook iets opvallends in de gelijkenis, honderdvoudige vrucht, kan dat wel? Waar God aan het werk gaat met zijn Geest zal de oogst groot zijn. Je ziet er al iets van als je om je heen kijkt, mensen veranderen. Ze worden weer mens zoals mens zijn bedoeld is.

Wil je vrucht dragen, ga dan oefenen. Oefen met een leven dat past bij de aard van Gods rijk. In Christus zie je de aard van Gods rijk: liefde, sterven, geven. Oefen daarmee, eerst in het kleine, daarna ook in het grote. Dan word je er steeds beter in. En uiteindelijk komt de dag dat je perfect past in het rijk van God. Je bent er thuis. Amen.