In het gedeelte dat we gelezen hebben gaat het over iets heel moois: de samenbindende kracht van de vrede. Volgens mij kunnen wij als gemeente wel wat van die samenbindende krachten gebruiken. Is er behoefte aan samenbindende krachten. Ik hoor dat veel om me heen: laten we de eenheid bewaren. En dan gaat het natuurlijk over de man, vrouw en ambt discussie. Dat dan links en rechts wordt gezegd ‘laten we toch vooral de eenheid bewaren’, daar ben ik erg blij mee. Volgens mij is dat verlangen heel breed, wil iedereen dat in de gemeente. We zijn één in ons verlangen om de eenheid te bewaren. Tegelijk voelen we allemaal in meer of mindere mate dat er ook ontbindende krachten zijn.

Kostbare eenheid

Nu is de eenheid van de gemeente een gegeven. We vormen op dit moment met elkaar één gemeente. Dat is de huidige situatie. Maar ook in letterlijke zin is de huidige eenheid van de gemeente ons gegeven. Namelijk door de heilige Geest. Efeziërs 4:3 heeft het over ‘de eenheid die de Geest u geeft’. Onze eenheid komt bij de heilige Geest vandaan. Maar dat maakt de huidige eenheid tot iets heel kostbaars. Wij hebben elkaar niet uitgezocht, maar de Geest heeft ons bij elkaar gezet en ons aan elkaar verbonden.

Hoe geeft de Geest eenheid in de gemeente? Daarvoor moeten we terug naar hoofdstuk 2. Wat de heilige Geest doet is datgene wat Jezus gedaan heeft laten doorwerken in de gemeente. Wat heeft Jezus gedaan? Hoofdstuk 2 zegt: ‘Hij heeft met zijn dood de twee werelden één gemaakt’ (vers 14). Dat gaat over joden en niet-joden. Dat waren twee compleet gescheiden werelden. Joden ging niet om met niet-joden. Maar sinds Jezus’ dood aan het kruis hoeft dat niet meer. Sterker nog, Jezus wil dat zijn joodse volgelingen en zijn niet-joodse volgelingen één gemeente vormen. Voor die vrede tussen jood en niet-jood heeft Jezus zijn leven gegeven.

Maar dan is de eenheid van de gemeente heel kostbaar. Daar is Jezus voor gestorven. Wij bestaan als gemeente alleen omdat Jezus zijn leven gaf aan het kruis op Golgota. Daar heeft Hij de -sinds de zondeval- natuurlijke vijandschap tussen mensen in zijn lichaam gedood (2:16). Omdat Hij dat gedaan heeft kunnen wij dichtbij elkaar zijn. Jezus stierf om zijn volgelingen aan elkaar te verbinden. De eenheid die de Geest in de gemeente geeft is duur betaald.

Wat is die eenheid dan? Dat lees je in Efeziërs 4:4-6. En laten we dan checken of wij die eenheid met elkaar hebben. Vers 4: één lichaam, één geest, één hoop. Nou dat klopt, wij vormen één lichaam als Kandelaarkerk, we staan allemaal in dat ene jaarboekje. Hoe minimaal dat misschien soms ook voelt, we horen bij elkaar. En wij geloven toch allemaal in die ene, zelfde heilige Geest? En wij delen toch ook dezelfde hoop, het leven bij God in de hemel? Vers 5: één Heer, één geloof, één doop. Dat klopt toch ook? Wij hebben geen discussie over Jezus, geen discussie over zijn verzoenend sterven aan het kruis en wij zijn allemaal met dezelfde woorden gedoopt. Vers 6: één God en Vader. Dat delen we toch ook met elkaar? Wij geloven toch allemaal in dezelfde hemelse Vader? Dit maakt je dus één: dat je in dezelfde kerk zit, dat je in dezelfde God gelooft, dat je naar dezelfde hemel onderweg bent, dat je dezelfde verzoening van de zonden belijdt aan het avondmaal en dezelfde doop hebt ondergaan.

Een dringende oproep

Wat God nu wil, is dat wij die eenheid bewaren. Vers 3: ‘Span u in om door de samenbindende kracht van de vrede de eenheid te bewaren die de Geest u geeft.’ Waarom vindt God dit zo belangrijk? Omdat in eenheid onder mensen zijn grootheid zichtbaar wordt. Eenheid onder mensen is sinds de zondeval een moeilijk iets geworden. Maar God herstelt die relaties. De kerk is daarvan het zichtbare bewijs (Efeziërs 3:10). Hoe zouden mensen het ooit voor elkaar krijgen om zo’n eenheid te vormen? Daar snappen mensen van buiten de kerk niets van: hoe doen ze dat? Onvoorstelbaar. Dat moet wel iets van God zijn. God wordt geëerd in eenheid onder mensen. Daarom krijgt de gemeente die dringende oproep: span je in om de eenheid te bewaren.

De samenbindende krachten

Hoe dan? Door de samenbindende kracht van de vrede. Wat die krachten zijn staat er vlak boven in vers 2: wees steeds bescheiden, zachtmoedig en geduldig, en verdraag elkaar uit liefde. Dat lijken vier dingen, vanuit het Grieks vertaald kun je de laatste twee beter samen nemen. Dan zijn het drie dingen: wees bescheiden, wees zachtmoedig, en verdraag elkaar geduldig uit liefde. Dat zijn de elementen die met elkaar de samenbindende kracht van de vrede vormen. Dit is de sleutel tot het bewaren van de eenheid in de gemeente. Ik loop ze stuk voor stuk bij langs.

Bescheiden

Het Griekse woord dat hier gebruikt wordt gaat over bescheidenheid in de relatie tot God. De Herziene Statenvertaling gebruikt het woord ‘nederigheid’. Wij vatten bescheidenheid eerder op als iets in de relaties tussen mensen, maar de apostel Paulus heeft het hier over hoe een mens zich tegenover God opstelt. Erken jij God boven je? En laat je dat doorwerken in je leven? Bedenk dat het juist op dit punt mis ging bij de zondeval. De zondeval kwam voort uit hoogmoed. De mens wilde zijn als God, wilde niets of niemand boven zich hebben. De mens wilde op gelijke voet staan met God. Wie nederig is, bescheiden in zijn relatie met God, die erkent God als koning boven zich. Die erkent zelf geen god te zijn. Je kent je plek, jij bent een mens. Beperkt en onvolmaakt.

Zachtmoedig

Het gaat hier over je opstelling tegenover je medemens. Ging het eerste over je plek weten ten opzichte van God, het tweede gaat over de plek die je naaste bij je heeft. Wie zachtmoedig is stelt zich open voor zijn naaste. Je reageert niet met hardheid, niet kortaf. Wie zachtmoedig is reageert rustig of zelfs vriendelijk wanneer hem of haar wat wordt aangedaan. Ook daarna zoekt hij of zij naar vrede. Je blijft open staan voor de ander. Je geeft de ander telkens weer ruimte. Ruimte die je wat kan kosten, je stelt je kwetsbaar op. Kortom, wie zachtmoedig is wil zijn naaste echt naast zich hebben. Dichtbij. Je geniet van je naaste.

Geduldig verdragen uit liefde

Waar mensen samenleven gaan dingen mis. Waar mensen samenleven wordt verschillend gedacht en gehandeld. Dan kun je twee dingen doen. Of je maakt daar korte metten mee of je verdraagt dat. Je kunt dat hebben. Hoe? Uit liefde. Let op, liefde is hier een keus. Het is niet zo dat jij van die ander houdt, maar jij legt jezelf op om van die ander te houden. Je legt jezelf op om geduld met hem of haar te hebben en de ander de ruimte te gunnen anders te zijn, denken en doen. Je eist niet maar je vraagt. Je dwingt niet maar je nodigt uit. Je verdraagt zelfs de tekortkomingen van de ander. Dat doe je vanuit liefde voor die ander. Daar kies je voor. Liefhebben als keus.

Waarheid en liefde

Dit zijn de samenbindende krachten van de vrede. Denk je eens in wat er gebeurt wanneer je dit gaat doen in de kerk, wanneer wij dit gaan doen in de kerk. Denk je eens in wat er gebeurt wanneer je dit belangrijker maakt dan meningen en zaken. Speel ik nu twee dingen tegen elkaar uit? Laat ik de waarheid nu verdwijnen achter de liefde? Absoluut niet. Wij zijn geroepen om de waarheid van Gods woord hoog te houden. Wij samen als gemeente en ieder voor zich. En wij zijn geroepen om nederig en zachtmoedig te zijn en elkaar in geduldige liefde te verdragen. Juist de combinatie is belangrijk. Want wie de waarheid over zichzelf vergeet, dat je maar een mens bent, die maakt zijn eigen mening zomaar tot Gods woord. En wie vindt dat hij of zij Gods woord goed begrepen heeft en het dus bij het rechte eind heeft, wat mag en kan, die moet nog steeds het bestaansrecht van zijn of haar naaste erkennen. En wie echt overtuigd is van de waarheid van iets, die kan toch geduld hebben met anderen? De waarheid wordt er echt niet anders van als niet iedereen die op dat moment aanvaardt. De waarheid kan wel tegen een stootje, daar is het de waarheid voor.

Hoe ga jij met de dringende oproep om de eenheid te bewaren om? Heb je God echt boven je, en erken je dat jij slechts een mens bent? Wil jij je broeder en zuster echt naast je hebben, dichtbij, in plaats van op veilige afstand? Heb je door dat de geduldige liefde die God van jou vraagt voor je naaste, dezelfde geduldige liefde is waarmee God met jou omgaat? Wat God van jou vraagt voor je medemens dat heeft Hij jou eerst allemaal gegeven. Ook God zelf veegt daarmee niet de waarheid onder het tapijt, de waarheid van onze zonden. Maar God vindt een weg om de waarheid overeind te houden en toch ons lief te hebben en relatie met ons te hebben. Die opdracht geeft God ons nu ook.

Ontbindende krachten

Wat zijn eigenlijk de ontbindende krachten? Misschien is het goed om ze te ontmaskeren. Dan heb ik het over: ze ontmaskeren in mezelf. Het kan natuurlijk zijn dat je het herkent. Het is de zonde in mij die me ertoe aanzet om goede relaties op te offeren. Het is de zonde in mij die de relaties ten koste laat gaan van meningen, zaken of overtuigingen. Wat is dat toch voor geks? Het is de weg van de minste weerstand. Maar als het hele evangelie draait om het herstel van relaties -de relatie van de mens met God, en de relaties van mensen onderling- dan mag het toch nooit zo zijn dat ik juist de relatie opoffer? Ik erken dat ik daar vroeger te gemakkelijk over dacht. Eenheid was dezelfde mening hebben. Voor eenheid moest je afscheid nemen van hen die anders dachten of deden. Ik heb ontdekt dat nederigheid, zachtmoedigheid en geduldige liefde even belangrijk zijn als de waarheid. Wat doen wij met die oproep van Efeziërs 4? God wil dat wij de hele bijbel serieus nemen.

Blijvende eenheid is mogelijk

Gaat het ons lukken als gemeente om de eenheid te bewaren? Ik heb goede hoop. Want de Geest die ons eenheid geeft wil dat blijven doen. Blijvende eenheid is mogelijk. Met Gods hulp. God is sterker dan de ontbindende krachten. Waar wij de neiging hebben relaties op te offeren, offerde Jezus zichzelf om relatie te stichten. Dat is het evangelie van de brief aan de Efeziërs, dat is het evangelie van de bijbel. Jezus offerde zichzelf om relatie te stichten tussen vijanden. Dat is exact het omgekeerde van wat wij geneigd zijn te doen, namelijk goede relaties opofferen voor onze eigen overtuigingen. Wat is het dan bevrijdend om te merken dat Jezus zichzelf opofferde om relatie te stichten tussen vijanden: God en mens (Romeinen 5:10) en mensen onderling (Efeziërs 2:14).

Praktisch

Hoe wordt dit praktisch? Ik denk dat we rond het thema man, vrouw en ambt ieder voor zich moeten nadenken over hoe we tegen God aankijken, hoe we tegen de naaste aankijken en hoe we tegen de geduldige liefde aankijken. Wie de hele bijbel serieus wil nemen moet dat erbij betrekken. Denk ook na over, en bespreek met elkaar, hoe je recht kunt doen aan het hoog houden van de waarheid en aan de opdracht om de eenheid te bewaren. God vond die weg. In het voetspoor van Jezus zou dat moeten lukken. Denk ook eens na over het volgende: er is meer dat ons bindt dan dat ons verdeelt. Anders gezegd: let op de overeenkomsten, niet op de verschillen. Toen ik net als dominee begon ging ik hier anders mee om. Vond ik dit een kwetsbare opmerking, haast goedkoop. Dan ging het over verschillen met andere kerken. Anderen zeiden dan tegen mij: let nou eens op de overeenkomsten in plaats van op de (kleine) verschillen. Het blijft een kwetsbare opmerking als je verschillen ermee wilt relativeren en met zo’n opmerking buiten bespreking wilt houden. Maar het goed recht van de opmerking is dat wij in dezelfde kerk zitten, dat we in dezelfde God geloven, dat wij naar dezelfde hemel onderweg zijn, dezelfde verzoening van de zonden belijden en dezelfde doop hebben ondergaan. Ik denk niet dat het evangelie ruimte geeft om die gegeven eenheid op dit moment te breken. Blijf de eenheid bewaren zelfs als alle anderen (in jouw ogen) dwalen.

Wat is het uitzicht bij het evangelie van deze morgen? Ik denk dit: juist door verschillen in de gemeente groei je in nederigheid, in zachtmoedigheid en in geduldige liefde. Wij hebben de verschillen niet gezocht, ook de discussies van dit moment niet, het is ons overkomen. Maar nu het er is, is het een kans om God te eren met onze eenheid. Amen.