Waarom is Jezus volgen de wet doen?

20 september 2020

Als je van iemand houdt, probeer je te doen wat hij of zij fijn vindt en na te laten waar hij of zij een hekel aan heeft.

Lezen: Johannes 14:25-26

Tekst: Gewone Catechismus v/a 63-65

Dit stukje van de Gewone Catechismus heeft iets spannends. Want waarom is de wet doen, Jezus volgen? In v/a 63 gaat het over Jezus volgen, maar in v/a 64-65 gaat het opeens over het doen van de Tien Geboden. Vanaf v/a 66 zal elk van die geboden ook stuk voor stuk behandeld worden. Terwijl mensen voor het volgen van Jezus nog wel enthousiast willen worden, hangt er rond de wet vaak een negatieve sfeer van moeten. De geboden klinken ook niet vriendelijk: je zult niet dit en je zult niet dat, geen moord, geen overspel, niet liegen en niet vloeken, de rustdag moeten houden. Maar op de een of andere gekke manier verbindt de Gewone Catechismus ze aan elkaar, wie Jezus volgt moet de Tien Geboden houden. Hoe kan het nou dat de Gewone Catechismus van het volgen van Jezus opeens weer uitkomt bij die Oudtestamentische geboden; is dat niet een beetje teleurstellend?

 

Hoe luister jij naar de wet?

Ik merk dat veel christenen worstelen met de plek van de wet in hun leven. En in het verlengde daarvan, misschien ook wel met de plek van de wet in de eredienst. Het is een riedeltje, je hoort het aan en je leeft weer verder. Of je luistert wel degelijk naar de Tien Geboden als ze worden voorgelezen, maar je wordt er alleen maar moedeloos van. Want terwijl je zit te luisteren denk jij aan die zonde waar je telkens weer mee voor de bijl gaat. Die zonde waar je tegen vecht, maar waar je niet los van komt. Het luisteren naar de wet kan je daarom ook onverschillig maken: het gaat me toch niet lukken. Je luistert, maar je parkeert de wet gelijk in het vakje ‘onhaalbaar’. En dus doe je ook niks met de geboden.

 

Wat ook nog kan is dat je naar de wet zit te luisteren en denkt, er is toch vergeving? Daarmee verliest de wet zijn kracht. Natuurlijk is er vergeving, laat dat duidelijk zijn. Maar het is niet zo dat de vergeving door het bloed van Jezus de wet buiten werking stelt. Alsof de wet jou niet meer raakt of iets te zeggen heeft. Daar moeten we het vanmiddag over gaan hebben.

 

Jezus volgen is de wet doen

De stelling van vanmiddag is: Jezus volgen is de wet doen. Het is de stelling van v/a 63-65. In v/a 63-65 zit die beweging. Het begint bij de vraag: ‘Hoe volg je Jezus na?’ En aan het eind gaat het over het leven naar Gods geboden. Misschien eerst nog iets over het volgen van Jezus; wat betekent die term? De Catechismus gaat er trouwens vanuit dat je dat wil. De vraag is, hoe doe je dat? Maar wat is ‘Jezus volgen’? Waarheen volg je Jezus en waar kom je uit met Jezus? Ik moest bij dat woord volgen denken aan hoe die term functioneert in de social media. Iemand heeft ‘volgers’. Het liefst heb je een paar miljoen volgers, dan doe je het goed. Een volger is iemand die meldingen van een bepaalde bron op twitter, YouTube of een andere vorm van social media leest en bekijkt. Iedere melding van die bron bekijk je. Dan volg je iemand. Degene die gevolgd wordt heet (als hij of zij veel volgers heeft) een influencer. Het is iemand die via social media beïnvloedt waar een bepaalde doelgroep geld en tijd aan besteedt. Deze termen laten op een bepaalde manier zien wat Jezus volgen is. Jezus is de influencer, Hij wil je beïnvloeden. Hij wil dat je je tijd, aandacht en energie ergens aan geeft. En Jezus volgen houdt in dat jij alles leest en bekijkt wat Hij zegt en doet. Wie Jezus volgt laat zich door Hem beïnvloeden.

 

Nu heeft die term ‘Jezus volgen’ een andere oorsprong, want de term is veel ouder dan de social media. In de tijd dat Jezus op aarde rondliep had Hij volgelingen (Marcus 4:10). Volgers die letterlijk achter Hem aanliepen. De term volgeling ligt dan dicht aan tegen het woord leerling. Je zou kunnen zeggen, het waren leerlingen van het koninkrijk. Jezus zegt: met Mij is het koninkrijk van de hemel dichtbij gekomen (Matteüs 4:17, Marcus 1:15), wie doet er mee? Wie is er enthousiast voor het rijk van God en ziet de noodzaak in van een nieuwe wereld? Zo ja, volg Mij (Matteüs 19:21). Kortom, Jezus volgen is met Hem onderweg zijn naar een nieuwe wereld. Jezus heeft je enthousiast gemaakt voor een nieuwe wereld en daarom sluit je je bij Hem aan.

 

Als je Mij lief hebt

Nu terug naar de stelling: Jezus volgen is de wet doen. Bekoelt dit het enthousiasme niet? Ik wil ze proberen bij elkaar te brengen vanuit de Bijbel. Want in de Bijbel horen ze bij elkaar. We hebben één zo’n tekst gelezen, maar er zijn er veel meer (zie vooral de brieven 1 en 2 Johannes). In Johannes 14:15 zegt Jezus: ‘Als je mij lief hebt, houd je dan aan mijn geboden.’ Dit is inzichtgevend. Blijkbaar is er een verband tussen liefhebben en geboden houden. Dat zouden wij niet verzonnen hebben. Geboden zitten voor ons meer in de sfeer van moeten. En bij moeten ontstaat er bij ons al gauw afstand naar degene die ons de geboden oplegt. Maar denk eens aan het volgende voorbeeld, ik gebruik het ook vaak voor de catechisanten. Als ik van mijn vrouw hou, wat ik doe, dan wil ik graag doen wat zij fijn vindt. Als zij zegt: gooi die vieze sokken nou in de wasmand in plaats van voor de badkamerdeur, en ik hou van haar, dan doe ik dat. Dit geldt toch ook als je verkering hebt? Als jouw vriendin zegt: ik heb er zo’n hekel aan dat jij rookt, kun je daar niet mee stoppen, dan doe jij dat omdat je van haar houdt (of op zijn minst overweeg je dat). Jezus zegt hier in Johannes 14:15: als je van Mij houdt, doe je wat Ik fijn vind en laat je waar Ik een hekel aan heb. Dat is toch liefde? Als je van iemand houdt, probeer je te doen wat hij of zij fijn vindt en je probeert na te laten waar hij of zij een hekel aan heeft. Zo geldt dat ook in de relatie met God. Laat je liefde voor God en Jezus het motief zijn om de geboden te houden. In de Tien Geboden ontdek je wat God fijn vindt en waar Hij een hekel aan heeft. Als jij van Hem houdt, probeer je dat toch te doen?

 

Bekering

God zegt dit omdat Hij onze liefde wil ontvangen. Zichtbaar, hoorbaar, tastbaar. God verlangt naar onze liefde voor Hem in woorden en daden. God is die liefde waard. Er is nog een tweede reden dat God dit zegt, Hij wil ons leven door zijn geboden mooi en vrij maken. Gods geboden perken het leven niet in maar geven juist ruimte aan het leven. Ik zal daar later in deze preek op terugkomen. Op dit moment is belangrijk dat je inziet wat Jezus volgen en de wet doen met elkaar te maken hebben: het is de wet van Hem die je lief hebt. In de Heidelbergse Catechismus gaat het in de Zondag voor dat de wet behandeld wordt over bekering (Zondag 33). Dat betekent dat je met je gezicht naar God staat, dat met je hart op God gericht bent. Zonder die bekering wordt de wet een lastig iets: waarom moet ik dit, waarom moet ik dat, ik wil zelf uitmaken wat ik doe. Voor wie zich bekeerd heeft -van een leven dat om jou draait naar een leven waarin God centraal staat- is het de wet van de God die je lief hebt. En als je van iemand houdt, probeer je te doen wat hij of zij fijn vindt.

 

Ik kan het ook nog zo zeggen, de Tien Geboden beschrijven het leven zoals het zou moeten zijn. Wanneer iedereen de Tien Geboden houdt is het leven perfect. In het hemelrijk wordt er geleefd volgens de Tien Geboden. Daar wordt niet gemoord, gestolen, gelogen, daar heb je geen last van hebzucht, begeerte en jaloezie. De Tien Geboden niet iets van het verleden, maar van de toekomst. Jezus zegt: het koninkrijk van de hemel is nabij. Daarmee is ook het perfecte leven dichtbij, het komt onder handbereik. Wie enthousiast is voor dat rijk van God, die moet dus ook wel enthousiast zijn voor Gods geboden. Wie Jezus volgt in zijn enthousiasme voor een nieuwe wereld zal ook willen leven naar Gods geboden.

 

De praktijk

Nou is dit de theorie, maar hoe zit het met de praktijk? Ik merk dat Gods geboden doen gemakkelijk andere motieven krijgt in mijn leven. Denk maar eens mee, misschien herken je het. Op een bepaalde manier ben ik bang dat Gods geboden overtreden vervelende gevolgen heeft, dan is het uit angst dat ik Gods geboden hou. Of er is je altijd verteld dat je Gods geboden moet houden omdat je anders niet in de hemel komt, en jij wil natuurlijk wel naar de hemel. Of misschien heb je het idee dat God met afkeuring naar je kijkt als je je niet aan zijn geboden houdt. En omdat je zo verlangt naar waardering houd je je angstvallig aan de geboden, je wilt er alles aan doen dat God blij met je is. Lastig hè? Het komt best precies. Wil je Gods geboden doen omdat je van Hem houdt of spelen er andere motieven? Ik merk dat als mijn relatie met Jezus zwak is, Gods geboden ook verder van me afstaan. Hier zit natuurlijk de ‘oplossing’. Niet dat het simpel is, maar wat je moet doen is Jezus liefhebben. Jezus leren liefhebben. Als je van iemand houdt wil je toch doen wat hij of zij fijn vindt en laat je toch waar hij of zij een hekel aan heeft? Dat is het voorbeeld van die sokken. Leer Jezus liefhebben. Dus ga veel met Jezus om in Bijbel lezen en gebed. En wordt net als Jezus enthousiast voor Gods nieuwe wereld.

 

Als je Jezus in dat enthousiasme voor die nieuwe wereld wil volgen zijn er wel drie problemen. V/a 63 zegt: je hebt je maken met afleiding, v/a 64 zegt: het kost inspanning, en v/a 65 zegt: let op je innerlijke weerstand. Afleiding, inspanning, weerstand, drie dingen waar volgers van Jezus mee te maken hebben. Ik ga ze alle drie bij langs.

 

Afleiding

Antwoord 63 zegt: je leeft in een wereld vol prikkels en informatie. Die prikkels zijn sterk. Ze spelen in op je behoeften om gezien en gehoord te worden. Ze spelen in op je verlangens om succesvol en rijk te worden. Wat moet je dan doen? Die prikkels en informatiestroom kun je nauwelijks uitzetten. Hoewel, doe het gerust, even geen social media, even niet de telefoon. Antwoord 63 zegt: de Geest van God en het Woord van God houden je bij de les. Hoe werkt dat dan? Lees uit de Bijbel en ga naar de kerk (luister digitaal mee in deze coronatijd). Ook je medegelovigen (kerkmensen en andere christenen) houden je bij de les, heb contact met hen. God geeft ook ambtsdragers om je bij de les te houden. Dat je in het volgen van Jezus te maken hebt met gevaarlijke afleiding vraagt om keuzes. Waar wil je uitkomen? Als jij enthousiast bent voor de nieuwe wereld van God, leg dan deze wereld steeds meer het zwijgen op. Dan bedoel ik niet dat je je uit de wereld terugtrekt, maar bekijk de wereld altijd door de bril van Gods koninkrijk. Dat is hoe het moet worden.

 

Inspanning

Het tweede probleem bij het volgen van Jezus wordt onder woorden gebracht door v/a 64: ‘Vraagt navolging van Jezus veel inspanning?’ Antwoord: ja. Wat is dan die inspanning? Jezus volgen gaat vaak in tegen jezelf. Je bent enthousiast voor de nieuwe wereld van God, maar de oude trekt ook nog aan je. Sterker nog, de oude wereld zit nog in je. In die oude wereld ben je zelf koning, bepaal je zelf de regels. Dat voelt lekker. Je laat je toch niet de wet voorschrijven? Het is de zonde van het begin, de zonde van het paradijs: geen God boven je, zelf op de troon van je leven gaat zitten. In je binnenste is dat een doorgaande strijd. Dat het volgen van Jezus inspanning kost vraagt om uitzicht. Waar doe je het voor? Is de wereld waar je nu in leeft jouw ideale wereld of zie je uit naar iets beters? Dat laatste wil je helpen om vol te houden en om met Jezus het leven volgens het koninkrijk nu al vorm te geven.

 

Weerstand

Er is nog een derde probleem voor volgers van Jezus. Het is de laatste zin van antwoord 65: ‘Door ons doen en laten te begrenzen, stelt God ons in de vrijheid en maakt Hij ons gelukkig.’  Dit roept weerstand op. Hoe kunnen grenzen je vrijheid bieden? Dat vraagt uitleg. Mag ik het zo proberen: bij grenzeloosheid halen de levensinperkende gevolgen je in. Wie grenzeloos werkt heeft geen tijd om te genieten van wat hij verdiend heeft. Wie voortdurend liegt moet op een gegeven moment ontzettend op zijn woorden letten anders verraad je jezelf. Wie de grenzen van God rond seksualiteit negeert, blijkt op een zeker moment vast te zitten aan iemand met wie je dat niet wil. Wie grenzeloos drinkt verliest de controle over zichzelf; hoezo vrijheid? Wie zijn doen en laten door God laat begrenzen blijft vrij van allerlei ellende. Met zijn geboden wil God je gelukkig maken. Als je dit door hebt verdwijnt je weerstand tegen Gods geboden.

 

Nu weet ik niet wat jij hiervan merkt, van die afleiding, dat het inspanning kost om Jezus te volgen, en of Gods geboden weerstand bij je oproepen. Jezus volgen is Gods geboden doen. Dat is de lijn die de Gewone Catechismus trekt in v/a 63-65, dat is de lijn van het evangelie. God zegt: als je van Mij houdt, doe je wat Ik fijn vindt. Vanuit het diepst van je hart fluistert de zonde je in dat jij zelf het beste weet wat goed voor je is. Dat is hoe de zonde zijn doorwerking probeert te hebben in je leven. Het is ten diepste wantrouwen, hoe kan een ander nou het beste met mij voor hebben? Wie zo God op afstand houdt, zal uiteindelijk ook zonder God moeten leven. Jezus wil je bevrijden van dat wantrouwen. Jezus heeft zich als mens volledig toevertrouwd aan zijn Vader. Moet je kijken wat het Hem gebracht heeft: eeuwig leven zoals God het leven bedoeld had. In Jezus zie je dat Gods liefde een nieuwe wereld schept waar het leven voor de mens goed is. In al je worstelingen om Jezus te volgen mag je bedenken dat de geboden staan in het kader van een liefdesrelatie, dan wil Jezus je ook helpen. Dit is een verhaal van liefde, dit is het evangelie van liefde. Wie Jezus volgt en de geboden doet is Gods koninkrijk op het spoor. Amen.